انواع حسابداری: مالی، دولتی، صنعتی، منابع انسانی، مدیریت، مالیاتی، حسابرسی

در مقاله قبل در مورد موضوع اصول اولیه حسابداری (اصول حسابداری) بحث کردیم و در این قسمت قصد داریم تا با انواع شاخه های رشته حسابداری بیشتر آشنا شویم.

حسابداری چیست؟ در تعریفی مختصر از حسابداری، به جمع آوری سوابق مختلف و تنظیم وضبط آن ها به صورت سیستماتیک گفته می شود به نوعی که بتوانند به داده های مفیدی تبدیل شوند.

سوالی که ممکن است برای افراد علاقه مند به رشته ی حسابداری پیش آید آن است که کدام شاخه حسابداری بهتر است؟

جهت پاسخ به این سوال به بررسی این مقاله خواهیم پرداخت.

منظور از انواع حسابداری روش هایی است که علم حسابداری به آن ها پرداخته است.

از جمله انواع حسابداری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• حسابداری مالی (Financial accounting)
• حسابداری دولتی (Government accounting)
• حسابداری صنعتی (Cost accounting)
• حسابداری منابع انسانی (Human resource accounting)
• حسابداری مدیریت (Management accounting)
• حسابداری مالیاتی (Tax accounting)
• حسابرسی (Auditing)

در ادامه به تعریف انواع حسابداری و بیان کارکرد آن ها خواهیم پرداخت.

حسابداری مالی

اساس فعالیت های مالی شرکت ها، حسابداری مالی است. بنابراین جهت محاسبه ی مالیات در کشورهای مختلف به محاسبه دقیق سود خالص نیاز است که این امر با نگهداری حساب ها و تنظیم صورت های مالی به ثمر خواهد رسید.

حسابداری مالی نیز به حسابداری گزارش معروف است، چراکه اساسی ترین هدف حسابداری مالی و از وظایف یک حسابدار مالی، تهیه و تنظیم صورت های مالی است. بنابراین با توجه به نقش مهم حسابداری مالی می بایست به آموزش حسابداری مالی بصورت عملی و کاربردی جهت آمادگی ورود به بازار کار پرداخت.

اصل تفکیک شخصیت، اصلی است که موجب شد تا صاحبان سرمایه ای که تجارت نمی کنند بایکدیگر مشارکت کرده و در نهایت رشد و گسترش بنگاه های تجاری را بدنبال داشته باشد. دلیل پیدایش حسابداری مالی که از انواع حسابداری است، اصل تفکیک شخصیت می باشد.

استفاده کنندگان از صورت های مالی بانک ها، اعتباردهندگان، فروشندگان، مشتریان، بستانکاران بلند مدت وکوتاه مدت، سرمایه گذاران بالقوه، جامعه و مدیریت موسسه و … می باشند.

سوالی که در این قسمت مطرح می شود آن است که حسابداری مالی چه کمکی به کسب و کار شما می کند؟ حسابداری مالی از این جهت حائز اهمیت است که در حسابداری مالی به جمع آوری اطلاعاتی پرداخته می شود که این اطلاعات برای گزارش‌ دهی به سهامداران، سازمان‌های دولتی و ناظران جمع‌آوری ارائه می‌شوند. هدف از حسابداری مالی در واقع ارائه‌ی اطلاعاتی است که به تصمیم گیری های اقتصادی کمک ویژه ای خواهند کرد.

حسابداری دولتی

حسابداری دولتی سیستمی است که دولت ها جهت تعیین بودجه ی سالانه ی خود از این سیستم استفاده می کنند. منظور از تعیین بودجه توسط دولت ها، برآورد درآمدها و هزینه های سالانه است که جهت تنظیم بودجه دولت انجام می گیرد. درواقع از اواخر قرن نوزدهم میلادی به بعد دولت های کشورهای اروپایی موظف شدند تا به پیش بینی درآمدها و هزینه های سالانه ی خود بپردازند. پس از این امر می بایست آن ها را به تصویب مجلس برسانند. در واقع یکی از اصلی ترین وظایف حسابداری دولتی، کنترل هزینه های دولتی است. حسابداری دولتی بعنوان رشته ای منحصربه فرد، سیستم متخصصی است که وظیفه ی تعیین بودجه ی دولت ها را برعهده دارد.

حسابداری صنعتی

یکی دیگر از انواع حسابداری، حسابداری صنعتی است. حسابداری صنعتی در اوایل قرن بیستم در واقع بعد از انقلاب صنعتی اروپا شکل گرفت. از دلایل شکل گیری حسابداری صنعتی، تعیین و مشخص نمودن قیمت تمام شده محصولات تولیدی بوده است. امروزه به یکی از پرکاربردترین انواع حسابداری که می توان اشاره نمود، حسابداری صنعتی است.

حسابداری صنعتی، بخصوص در کشورهای درحال توسعه بسیار پرکاربرد است و آینده شغلی بسیار خوبی را بدنبال خواهد داشت. دلیل این امر آن است که کشورهای درحال گسترش و توسعه بدنبال ساخت واحدهای صنعتی هستند، که نیاز اساسی به حسابداری صنعتی در این کشورها بسیار مشهود است.

بنابراین هدف اصلی از حسابداری صنعتی، آگاهی از بهای تمام شده یک واحد از نظر تمامی عوامل هزینه می باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید مقاله حسابداری صنعتی، اجزا و عوامل و کاربردها را مطالعه کنید.

انواع حسابداری صنعتی به 6 دسته تقسیم بندی می شوند:

1- هزینه یابی جذبی
2- هزینه یابی مستقیم یا متغیر
3- هزینه یابی برآوردی یا تخمینی
4- هزینه یابی سفارش کار
5- هزینه یابی مراحل تولید یا مرحله ای
6- هزینه یابی استاندارد

حسابداری منابع انسانی

منابع انسانی به مدیریت افرادی که در بخش های مختلف مشغول به کارهستند می پردازد. در واقع دسته ای از افراد هستند که عملیات سازمان را در دست دارند.

در این قسمت از مقاله به بحث در مورد ارزش اقتصادی منابع انسانی خواهیم پرداخت.

ارزش اقتصادی منابع انسانی میتوانند به همانند دارایی در صورت های مالی مطرح می شود. زمانیکه پارامترانسان در گزارش وضعیت مالی و نتیجه عملیات مطرح نشود، ارزش های انسانی در حسابداری جایی نخواهند داشت.

حسابداری بدنبال گزارش وضعیت مالی و عملکرد اقتصادی اشخاص حقیقی و حقوقی است. جهت حصول اهداف می بایست حسابداری منابع انسانی جنبه های کمی و عملی داشته باشند:

• ثبت ارزش اقتصادی انسان در گزارش های مالی
• احتساب سرمایه گذاری یک سازمان در منابع انسانی خود
• شناسایی سود غیرعملیاتی و بهره وری ناشی از سرمایه گذاری درمنابع انسانی
• محاسبه میزان ارزش منابع انسانی درسایرمنابع مالی و فیزیکی یک سازمان
• ارزیابی منابع انسانی سازمان از جهت حفظ شدن، تحلیل رفتن ویا توسعه یافتن
• افزایش کارآیی مدیریت منابع انسانی و ایجاد امکاناتی برای ارزشیابی خط مشی های پرسنلی چون برنامه های آموزشی و توجیهی

یکی از هدف های اساسی حسابداری منابع انسانی،  توسعه کاربرد روش های معتبر و قابل اطمینان جهت اندازه گیری ارزش منابع انسانی کارکنان در سازمان است.
برای فراگیری روش های اندازه گیری ارزش منابع انسانی می بایست ارزش خدمات کارکنان وعواملی که روی این ارزش اثر می گذارند، مشخص کنیم.

حسابداری مدیریت

یکی دیگر از انواع حسابداری، حسابداری مدیریت است. حسابداری مدیریت به بررسی ظرفیت منابعی چون ظرفیت تولید منابع، ارائه گزارشاتی از قبیل بهای تمام شده محصولات وهمچنین خدمات، هزینه اجزا مختلف تولید، ظرفیت تولید، مشخص نمودن قیمت فروش محصولات و خدمات و ظرفیت منابع مختلفی چون ظرفیت ماشین آلات تولیدی و تحلیل آن ها می پردازد.

نیازمندی مدیران به این اطلاعات موجب شد تا روش های هزینه یابی تولیدات و خدمات و فعالیت های مربوطه بهبود یابند.

فردریک تیلور را پدر مدیریت علمی می خوانند. او در سال 1911 میلادی به انتشار کتاب اصول مدیریت علمی پرداخت. به گفته ی او، بهتر است هدف اصلی مدیریت، حداکثرسازی منافع کارفرما وکارمند باشد.

تفاوت حسابداری مالی و حسابداری مدیریت در آن است که، از اهداف حسابداری مالی تهیه اطلاعات برای اشخاصی خارج از سازمان ها وشرکت ها است، در حالی که هدف حسابداری مدیریتی کمک به مدیران در درون سازمان ها جهت تصمیم‌گیری بهتراست.

بنابراین حسابداری مدیریتی، امری داخلی است و حسابداری مالی برای سهامداران خارجی در نظر گرفته می شود.
حسابداری مدیریت از این نظر با حسابداری مالی در تضاد است که حسابداری مدیریتی برای تصمیم گیری داخلی است و نیازی ندارد از قوانین استاندارد صادر شده توسط نهادها پیروی کند.

حسابداری مالیاتی

حسابدار یا مشاورمالیاتی به شخصی گفته می شود، که علاوه براشراف به فعالیت های حسابداری عادی، اشراف به مجموعه قوانین مالیاتی داشته باشد. حسابدار مالیاتی توانایی پردازش به موقع و موثر به تکالیف مودیان را دارد و بر مجموعه قوانین و… زیر تسلط دارد:

• قانون مالیات های مستقیم
• مالیات بر درآمد
• معافیت ها
• هزینه های قابل قبول و استهلاک
• قرائن و ضرایب مالیاتی
• تشویقات و جرائم مالیاتی
• وظایف اشخاص ثالث
• آیین نامه تحریر دفاتر
• بخشنامه ها و آراء مهم مالیاتی
• قانون مالیات برارزش افزوده
• استانداردهای حسابداری

حسابرسی

حسابرسی به معنای بررسی مدارک، اسناد، دفاتر، گزارشات مالی و… یک سازمان یا شرکت است که برای تایید صحت آن ها در دو مرحله مجزا انجام می گیرد.
مرحله اول حسابرسی داخلی است، که توسط حسابرسان عضو موسسه انجام می گیرد و مرحله دوم حسابرسی توسط حسابداران مستقل حرفه ای هستند که، وابستگی به سازمان یا شرکت ندارند، انجام می شود.

حسابداری بازرگانی

حسابداری بازرگانی شاخه ای از حسابداری است که لازم است در زمینه ثبت و بایگانی، مکاتبات اداری، فعالیت با انواع ماشین های اداری، بورس، تنظیم اسناد مالی، گمرک ، معاملات داخلی و خارجی و… مهارت کافی داشته باشد.

تفاوت حسابداری دولتی و حسابداری بازرگانی در آن است که، استفاده کنندگان از اطلاعات حسابداری دولتی دولت، مدیران مالی دستگاه های دولتی، مدیران کل دستگاه های دولتی و دیوان محاسبات و عوام مردم هستند در حالیکه استفاده کنندگان از اطلاعات مربوط به حسابداری بازرگانی سهامداران، مدیران مالی شرکتها، مدیران کل شرکت ها، اعتبار دهندگان هیئت های مدیره، مجمع عمومی و حسابرسان هستند.

در حسابداری بازرگانی دارایی های به محض تحصیل یا ایجاد می بایست در ترازنامه موسسه یا شرکت ثبت شوند، اما در حسابداری دولتی دارایی های به محض تحصیل یا ایجاد می بایست به حساب هزینه منظور و در نهایت در گروه حساب دارایی های منعکس می گردد.

لازم به ذکر است، تاکنون نرم افزارهای بسیار جهت امور حسابداری طراحی و تولید شده است، که متناسب با میزان کیفیت و نوع کارکردشان طبقه بندی شده اند.

وجود نرم افزار حسابداری امروزه نقش پراهمیتی در هر کسب وکاری دارد، چرا که موجب بهبود رویه های حسابداری خواهد شد. از بهترین نرم افزارهای حسابداری در رشته حسابداری می توان به سپیدار، هلو، پارمیس وغیره اشاره کرد.

بحث دیگری در رابطه با حسابداری تولیدی وجود دارد. حسابداری تولیدی چیست ؟

بخشی از حسابداری است که کارکرد آن بیشتر در کارخانجات و صنایع تولیدی کوچک و بزرگ می باشد.
چراکه در فضاهایی چون کارخانجات و صنایع تولیدی به دلیل گستردگی کار، انجام امور حسابداری کمی دشوارتر خواهد بود.

کانال تلگرام آموزش های مالی و حسابداری
سایر اموزش های حسابداری