جدول T در حسابداری
هدف ازاین مقاله صحبت پیرامون جدول T در علم حسابداری است.
حساب T از مهمترین مفاهیم حسابداری است که از طریق آن می توان تمامی مقادیر بدهی و اعتبار حساب را رهگیری نمود.
در حسابداری جهت سهولت کار و تسهیل فرآیند درک وقایع مالی یک سری ابزار تعریف شده است.
که یکی از این ابزارها جدول T نام دارد.
حساب چیست؟
از حساب بعنوان مدرکی برای ثبت افزایش یا کاهش هر رویداد مالی یا هر قلم موجود در ترازنامه استفاده می شود.
حساب جزو پایه ی اصلی هر سیستم حسابداری و ابزاری است که اطلاعات مربوط به همه ی رویدادهای مالی مربوط به اقلام موجود در دارایی، بدهی و سرمایه در آن ثبت می شود.
بنابراین برای نگهداری اطلاعات مالی بنگاه های تجاری بصورت سازماندهی شده، حسابداران از سیستمی به نام حساب استفاده کرده و این اطلاعات را طبقه بندی می کنند.
تعریف حساب T
حساب T یک نمود بصری از حساب های واحدی است که مشابه حرف T هستند تا بتوان همه ی مقادیر بدهکار و بستانکار حساب را به راحتی رهگیری کرده و به شکل دیداری نمایش داد.
حسابی که تمامی حسابداران جهت تجزیه و تحلیل وقایع و رویدادهای مالی از آن استفاده می کنند حساب T نام دارد.
قسمت اصلی حساب T را ماهیت حساب ها تشکیل می دهند که شامل دو مورد بدهکار و بستانکار است.
ماهیت حساب چیست؟
فارغ از نوع حساب، سمت چپ حساب T همیشه طرف بدهکار و سمت راست حساب همیشه بستانکار است که ماهیت انواع حساب ها را تشکیل می دهند.
در واقع ماهیت حساب ها بیان کننده ی این موضوع است که تمامی اقلام مربوط به دارایی ها که ماهیت بدهکار دارند در سمت راست جدول قرار میگرند.
تمامی اقلام مربوط به بدهی و سرمایه ها که ماهیت بستانکار دارند در سمت چپ جدول قرار می گیرند.
بنابراین تا اینجا متوجه شدیم که ماهیت های موجود رد حسابداری متناسب با نوع اقلام شامل دو مورد بدهکار و بستانکار است.
نکته مهم
زمانیکه دو یا چند حساب درگیر در یک تراکنش شناسایی شدند، لازم است تا حداقل یکی از حساب ها بدهکار و دیگری بستانکار قرار گیرد.
سیستم حسابداری دو طرفه چیست؟
سیستم حسابداری دو طرفه یعنی هر معامله یا تراکنشی که شرکت موردنظر انجام می دهد در دو حساب متفاوت ثبت خواهد شد.
در یک حساب ورودی بدهکار و در حساب دیگر ورودی بستانکار است.
حساب های با ماهیت دوگانه
به حساب هایی گفته می شود که می توان آن ها را نیز هم در طرف بدهکار و هم در طرف بستانکار معادله حسابداری وارد نمود.
رویداد افزایش یا کاهشی آن ها در هر دو سمت بدهکار و بستانکار صورت پذیر است.
که در اینصورت مانده ی این نوع حساب ها می تواند بدهکار، بستانکار و یا صفر باشد.
حساب های بدون ماهیت (خنثی یا انتظامی)
این نوع حساب ها در هیچ کدام از طرف های حساب های مالی قرار نمی گیرند، بلکه جنبه ی تعهدی دارند و در گزارشات مالی وارد نمی شوند.
نمونه حساب با ماهیت بدهکار
حساب های موجود در گروه دارایی های جاری، هزینه ها و بهای تمام شده، دارایی های ثابت.
نمونه حساب با ماهیت بستانکار
حساب های موجود در گروه بدهی های جاری، سرمایه و درامد، بدهی های بلند مدت.
جزییات حساب T
حساب T جدولی است مشابه حرف لاتین T که از چهار قسمت تشکیل می شود شامل:
عنوان حساب
نام یا عنوان مربوط به حساب مورد نظر که در بالای خط افقی نوشته می شود بیانگر موضوع حساب است.
ستون بدهکار (سمت راست)
این ستون که یکی از ماهیت های حسابداری است که در سمت راست جدول قرار دارد و متناسب با نوع رویداد مالی موردنظر و ماهیت آن تعیین می شود.
ستون بستانکار (سمت چپ)
ستون بستانکار نیز در سمت چپ جدول قرار دارد و ماهیت دیگری است که متناسب با نوع رویداد مالی تعیین می شود.
مانده حساب (مانده بدهکار و مانده بستانکار)
بصورت مختصر یعنی هر حسابی که دارای دو طرف بدهکار و بستانکار است و به تفاضل این دو مقدار مانده ی حساب گفته می شود.
در ادامه ی این مقاله توضیحات بیشتری از مانده گیری و نحوه ی انجام آن خواهیم داد.
معادله اصلی حسابداری
معادله ی اصلی که در حسابداری تعریف شده و حسابداران بر اساس آن به تجزیه و تحلیل رویدادهای مالی می پردازند به صورت زیر است :
دارایی = بدهی + سرمایه
در این معادله ماهیت دارایی که در طرف راست معادله قرار دارد بدهکار است.
به این معنی که با افزایش دارایی آن را در طرف راست جدول T و با کاهش آن، آن را در طرف چپ جدول وارد می کنیم. (حساب با ماهیت بدهکار)
ماهیت بدهی و سرمایه نیز در این معادله بستانکار است که در سمت چپ معادله قرار گرفته است.
به این معنی زمانیکه ما با افزایش بدهی یا سرمایه روبرو هستیم آن ها را در سمت چپ جدول یعنی بستانکار وارد خواهیم کرد.
اما زمانیکه با کاهش بدهی یا سرمایه روبرو باشیم ماهیت بدهکار دارند و در سمت راست جدول وارد می شوند. (حساب با ماهیت بستانکار)
نکته قابل توجه
نکته ی مهمی که برای معادله اصلی حسابداری وجود دارد آن است که همیشه در تمامی رویدادهای مالی معادله حسابداری باید دارای تعادل باشد.
به این معنی که زمانیکه طرف راست معادله که دارایی است افزایش داشته باشد می بایست طرف چپ آن نیز بدهی یا سرمایه و یا هردوی آن ها افزایش داشته باشد.
به جز مواقعی که ما در رویداد مالی خود یک دارایی را کاهش می دهیم و دارایی دیگری را افزایش می دهیم که در اینصورت نیز معادله تعادل خود را حفظ خواهد کرد با اینکه در طرف دیگر آن هیچ تغییری رخ ندهد.
و بالعکس آن نیز برقرار است به این صورت که اگر در سمت چپ معادله رویداد کاهشی داشه باشیم
می بایست طرف راست یعنی دارایی آن نیز کاهش داشته باشد تا تعادل معادله حفظ شود.
حساب T در حساب های سود و زیان
حساب های T در صورت های سود و زیان کاربرد زیادی دارند، همچون حساب های درآمد و مخارج، سود و زیان هستند.
مفهوم مانده گیری از جدول T در حسابداری
پس از تجزیه و تحلیل های لازمه در رویدادهای مالی، فرآیند افزایش یا کاهش در حساب های مربوطه اعمال می شود که در نهایت به مانده گیری می پردازیم.
جهت مانده گیری حساب موردنظر می بایست ابتدا ارقام بدهکار و بستانکار آن را جداگانه جمع نموده و در اخر ستون مربوط به هرکدام یادداشت کرد.
سپس رقم بزرگتر را از رقم کوچکتر کم میکنیم و در ستونی که جمعش بیشتر شده است یادداشت می کنیم، به رقم حاصل شده مانده گویند.
در واقع از مانده از تفریق حاصل از جمع رقم بزرگتر از جمع رقم کوچکتر بدست می آید.
مانده بر دو نوع است:
مانده بدهکار:
اگر مجموع ارقام ستون بدهکار یک حساب بزرگتر از مجموع ارقام ستون بستانکار بدست آید به آن مانده ی آن حساب، مانده یا نتیجه بدهکار گوییم، که در اینصورت رقم مانده در ستون بدهکار قرار می گیرد.
مانده بستانکار:
اگر مجموع ارقام ستون بستانکار یک حساب بزرگتر از مجموع ارقام ستون بستانکار بدست آید نیز آن مانده را مانده یا نتیجه بستانکار گوییم، در اینصورت رقم مانده در ستون بستانکار قرار می گیرد.
نکته ی آخر:
در آخر بدلیل آنکه مبلغ حاصله از هر معامله به دو حساب منتقل می شود، یکبار بعنوان بدهکار و بار دیگر بعنوان بستانکار، به همین دلیل جمع جبری مانده تمامی حساب ها در نهایت صفر خواهد شد.
به این معنی که جمع بدهکار و بستانکار به صفر تبدیل خواهد شد و مساوی می شوند که در این حالت حساب ها را حساب های دارای توازن می گوییم.
