صورت های مالی اساسی و یادداشتهای توضیحی

در این مقاله قصد داریم تا به آشنایی با صورت های مالی بپردازیم.
در استانداردهای تعیین شده بعنوان چارچوبی برای تهیه گزارشات حسابداری، الزامات استاندارد حسابداری شماره (1) در رابطه با صورت های مالی نیز تعیین شده است.

صورت های مالی باید به نحوی تهیه گردد که وضعیت مالی، عملکرد مالی وجریان های نقدی واحد تجاری را بصورت شفاف ارائه کند.

همچنین لازم است تا در تمامی شرایط جهت تهیه ی صورت های مالی، الزامات استانداردهای حسابداری به همراه بیان یادداشت های توضیحی در صورت لزوم به درستی رعایت شود.

صورت های مالی چه گزارشاتی هستند؟

صورت های مالی، سوابقی هستند که وضعیت مالی هر یک از شرکت ها را بصورت مکتوب مورد بررسی قرار می دهند.

شرکت ها یا موسسات و یا هر واحد تجاری موظف است، تا در پایان هر دوره ی مالی در مدت زمانی که تعیین شده است، نتیجه ی فعالیت ها و رویداد های مالی خود را در گزارشاتی تحت عنوان صورت های مالی، دراختیار استفاده کنندگان از این گزارشات قرار دهند.

صورت های مالی، می بایست در چارچوب هایی چون اصول حسابداری و استانداردهای حسابداری تهیه شوند تا برای استفاده کنندگان از آن ها مفید و ثمربخش واقع شوند. گزارشاتی که صورت های مالی را تشکیل می دهند شامل موارد زیر هستند:

• ترازنامه،
• صورت سود و زیان،
• صورت جریان وجوه نقد،
• صورت سود و زیان جامع

هدف از تهیه ی صورت های مالی چیست؟

صورت های مالی با مقاصد عمومی جهت پاسخگویی به نیازهای استفاده کنندگانی تهیه می شوند، که در موقعیت دریافت گزارشات متناسب با نیازهای اطلاعاتی خود نیستند.
صورت های مالی ارائه ی اطلاعاتی تلخیص و طبقه بندی شده درباره ی وضعیت مالی، عملکرد مالی و میزان انعطاف پذیری مالی واحد تجاری است تا قادر باشد، برای طیفی وسیع از استفاده کنندگان صورت های مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی ثمربخش واقع شود.
همچنین صورت های مالی نتایج میزان مباشرت مدیریت واحدتجاری و حسابدهی آنها دربرابر منابعی که در اختیارشان قرار گرفته را نشان می دهد.

به همین منظور صورت های مالی از اطلاعات زیر تشکیل شده:

این اطلاعات به استفاده کنندگان از صورت های مالی کمک می کند تا پیش بینی جریان های نقدی آتی واحد تجاری را انجام دهند.
همچنین زمانبندی و اطمینان از توانایی شرکت در ایجاد وجه نقد را قابل پیش بینی می سازد.

مسئولیت تهیه ی صورت های مالی برعهده ی چه کسانی است؟

هیات مدیره و یا سایر اداره کنندگان واحد تجاری موظف هستند تا صورت های مالی مربوط به تمامی رویدادهای مالی واحد تجاری خود را تهیه و ارائه کنند.

اجزای تشکیل دهنده ی صورت های مالی

در نتیجه صورت های مالی مجموعه ای از گزارشات مربوط به وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف پذیری واحد تجاری است که در ادامه ی مقاله به تعریف هر یک از این گزارشات می پردازیم.

ترازنامه

ترازنامه گزارشی است که از وضعیت دارایی ها، بدهی ها و حقوق صاحبان سرمایه در یک دوره ی زمانی معین تشکیل شده است.
در سمت راست این گزارش اطلاعات مربوط به دارایی های جاری و غیرجاری و در سمت چپ آن بدهی ها و حقوق صاحبان سرمایه قرار می گیرد.

اقلامی که در ترازنامه مورد استفاده قرار خواهند گرفت:

طبق معادله ی اساسی حسابداری، در گزارش ترازنامه می بایست همواره دارایی های واحد تجاری با مجموع بدهی ها وحقوق صاحبان سرمایه برابری کند.
بنابراین اگر نسبت بدهی های شرکت به دارایی های آن بیشتر باشد ریسک سرمایه گذاری درآن نیز بیشتر است. (مقاله تجزیه و تحلیل نسبتهای مالی با استفاده از ترازنامه را مطالعه فرمایید.)

واحد تجاري بايد طبقات فرعي اقلام اصلي را كه متناسب با عمليات واحـد تجـاري طبقـه بنـدي شده است، در ترازنامه يا در يادداشت هاي توضيحي افشا كند .
همچنین در صورت لزوم، هـر قلـم فرعـي بايد برحسب ماهيت به اقلام فرعي تري طبقه بندي شود و مبالغ (پرداختني به / دريافتني از) واحد تجاري اصلي، ساير واحدهاي تجاري گروه و ساير اشخاص وابسته بايد جداگانه افشا شود.

در ارتباط با ترازنامه می توانید مقاله ترازنامه چیست را مطالعه بفرمایید.

صورت سود و زیان

گزارشی است که با مقایسه ی درآمدها و هزینه های مربوط به دوره ی مالی مشخصی، به دو روش یک مرحله ای و دو مرحله ای انجام می شود و سوددهی یا زیان دهی واحد تجاری را مشخص می کند.

در روش یک مرحله ای:

 تشکیل شده از تمامی درآمدهای حاصله و هزینه های متحمل شده که با مقایسه ی درآمدها و هزینه ها سود یا زیان قبل از کسر مالیات دوره ی مالی مربوطه را بدست می دهد.

در روش دومرحله ای:

در قدم اول درآمدهای عملیاتی و در قدم دوم هزینه های عملیاتی قرار گرفته می شود که از مقایسه ی آن ها سود یا زیان ناخالص بدست خواهد آمد.
درمرحله ی بعد درآمدهای غیرعملیاتی و هزینه های غیرعملیاتی نیز ثبت می شود که از تفاضل آن ها سود یا زیان قبل از کسرمالیات را بدست خواهیم آورد.
هر واحد تجاري كه هزينه هاي عملياتي را برحسب كاركرد طبقه بندي می كند، بايد اطلاعات اضافي درباره ماهيت هزينه ها شامل هزينه استهلاك و هزينه هاي پرسنلي را افشا كند.
صورت سود و زیان نیز در مقاله ای جداگانه بطور کامل بررسی شده است.

صورت سود و زیان جامع

هدف از تهیه ی صورت سود وزیان جامع ارائه ی تمامی درآمدهای حاصل شده وهزینه های متحمل شده در یک گزارش است.
در واقع گزارشی است که، تمامی تغییرات اعم از افزایش یا کاهش حقوق صاحبان سرمایه بابت درآمدها و هزینه های مختلف شناسایی شده، حال چه این رویدادها تحقق یافته و تحقق نیافته باشند، آنها را طی دوره مالی نشان خواهد داد.

اقلام صورت سود و زیان جامع شامل 3 قلم است:

1. سود خالص دوره ی جاری
2. سایر اقلام سود جامع به منظور سایر درآمدها و هزینه های شناسایی شده
3. تعدیلات سنواتی
   در تعریفی ساده تر از سایر اقلام سود جاری می توان گفت، درآمدها وهزینه های تحقق نیافته ناشی از تغییرات ارزش دارایی ها و بدهی هایی (از قبیل درآمدها وهزینه های ناشی از تجدید ارزیابی دارایی های ثابت مشهود).

صورت جریان وجوه نقد

در این گزارش اطلاعاتی چون خلاصه جریانات رویدادهای مالی و نقدی در طول دوره مالی، که درنتیجه عملیات، سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های تامین مالی است، بصورت مجزا بیان می شود.

به عبارتی دیگر، گردش نقدینگی در واحدتجاری در طول یکسال(دوره ی مالی) ‌بوسیله صورت جریان وجوه نقد اندازه‌گیری می‌شود.
در واقع این گزارش مالی بیان کننده ی آن است که، چه مقدار وجه نقد بابت فعالیت‌های شرکت در سیکل مالی آن، وارد یا خارج شده است.
از مزایای با اهمیت این گزارش آن است که منابع و مصارف وجوه نقد را در دوره ی مالی بصورت دقیق مشخص می کند.
صورت گردش وجوه نقد، بر پایه ی اطلاعات موجود در گزارشات صورت سود و زیان و ترازنامه محاسبه می گردد.

گزارش صورت جریان وجوه نقد تاثیر بسزایی در اتخاذ تصمیم توسط استفاده کنندگان از صورت های  مالی دارد، چرا که صورت جریان وجوه نقد مبنایی است که استفاده کنندگان را قادر میسازند تا موارد زیر را ارزیابی کنند:

• جریان‌های نقدی بالقوه آتی شرکت،
• میزان قدرت پرداخت دیون،
• قدرت نقدینگی،
• انعطاف‌پذیری مالی و
• کیفیت درآمد شرکت.

یادداشت های توضیحی

یکی دیگر ازبخش های حائز اهمیت صورت های مالی است.
در این قسمت به توصیف کامل و صحیح برخی از وضعیت ها و رویدادهای خاص جهت بهبود درک صورت های مالی برای استفاده کنندگان می پردازد.
شامل مراحل زیر است:

الف) تاریخچه فعالیت های واحد تجاری
ب) مبنای تهیه صورت های مالی
ج) خلاصه اهم رویه های حسابداری
د) اطلاعات تکمیلی درباره اقلام ارائه شده در صورت های مالی اساسی
ه) اطلاعات مربوط به اقلام شناسایی نشده در صورت های مالی اساسی (بدهی های احتمالی و تعهدات سرمایه ای)
و) رویدادهای بعد از تاریخ ترازنامه
ز) معاملات با اشخاص وابسته

يادداشت هاي توضيحي لازم است تا به نحوي منظم ارائه شود.
همچنین هر قلم مندرج در ترازنامه، صورت سود و زيان، صورت سود و زيان جامع و صورت جريان وجوه نقد بايد به يادداشت هاي توضـيحي مربـوطه، عطف داده شود.

لازم است تا اطلاعات زير در يادداشت هاي توضيحي واحد تجاري افشا شود:

دربخش اهم رويه هاي حسابداري يادداشت هاي توضيحي می بایست موارد زیرتشريح شود:

الف) مبانی اندازه گيري مورد استفاده در تهيه صورت هاي مالي
ب)  تمامی رويه هاي حسابداري لازم براي درك مناسب صورت هاي مالي.

تفاوت صورت سود وزیان و صورت سود و زیان جامع

تفاوت صورت سود و زیان جامع با صورت سود وزیان در آن است که:

1. در صورت سود و زیان جامع، الزامات مربوط به نحوه ارائه صورت سود و زيان جامع و تغييرات حقوق صاحبان سرمايه و موارد افشاي مربوط در استاندارد حسابداري شماره 6 با عنـوان گـزارش عملكـرد مـالي تشريح شده است.
2. به بیانی ساده تر در صورت سودوزیان جامع تمامی رویدادهای مالی تحقق یافته و تحقق نیافته نیز وارد می شود اما در صورت سود و زیان تنها رویدادهای محقق شده نیز وارد می شود.

تفاوت صورت سود و زیان و ترازنامه

• در ترازنامه حساب های دائمی می بایست وارد شود.
• حساب های دائمی، حسابهایی هستند که پس از دوره ی مالی، پس از مانده گیری حساب ها مانده ی آن ها به دوره ی مالی بعد منتقل می شوند.
• نمونه ای از حساب های دائمی شامل: دارایی ها، بدهی ها و سرمایه یا حقوق صاحبان سهام است.
• اما در صورت سود و زیان حساب های موقت وارد می شود.
• حساب هایی را موقت می نامند که پس از پایان دوره ی مالی می بایست مانده ی آن ها صفر شوند و به دوره ی بعد منتقل نخواهند شد.
• از حساب های موقت می توان به هزینه ها، درآمدها و برداشت اشاره کرد.

• ترازنامه بطور وسیع تری ایجاد شده است و نشان می دهد که چه کسی مالک و بدهکار شرکت است، اما یک صورتحساب سود و زیان درآمد خالص را نشان می دهد.
• ترازنامه نشان می دهد که چقدر یک شرکت واقعا ارزش دارد.
• به تفاوت دیگری می توان اشاره کرد، تفاوت در قسمت تاریخ مربوط به گزارشات است که در قسمت سوم عنوان قرار می گیرد.
  درگزارشات صورت سود و زیان درواقع اطلاعات مالی مربوط به یک دوره ی مالی تعیین شده است اما در گزارشات ترازنامه اطلاعات مالی مربوط به یک تاریخ معین شده است.

کانال تلگرام آموزشهای مالی و حسابداری
سایر آموزش های حسابداری