حسابداری بازرگانی چیست؟ وظایف آن چیست؟
تجارت جز ابتدایی ترین تعاملات انسان ها است. هدف از تجارت جبران کمبود امکانات یا بهره مندی از تنوع کالاهاست و همواره مورد استقبال افراد قرار گرفته است. تجارت مسئله بسیار مهمی است و می‌تواند تا حد زیادی سودآور یا زیان آور باشد. تعیین میزان سود و زیان حاصل از انواع تجارت، وظیفه حسابداری بازرگانی است.
شرکت بازرگانی چیست؟
شرکت بازرگانی یا تجاری، شرکتی بر مبنای قراردادی است که مطابق با قوانین تجاری تبیین شده توسط وزرات تعاون است.
این قرارداد، قید می‌کند شرکت با سرمایه اولیه معین، به منظور کسب سود ایجاد شده و بعد از ثبت شرکت، به عنوان یک شخصیت حقوقی فعالیت می‌کند.
در واقع این نوع شرکت ها، محصولی تولید نمی‌کنند و فقط وظیفه خرید و فروش محصولات شرکت های دیگر را بر عهده دارند.
حتی اگر تجارت به صورت انفرادی انجام شود، شخص تاجر باید دارای مجوز بازرگانی از مراجع قانونی باشد.
بر اساس مفاد قرارداد شرکت بازرگانی و قوانین حاکم، انواع شرکت مشغول به فعالیت هستند.
از انواع شرکت بازرگانی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شرکت تجاری داخلی
- شرکت تجاری خارجی
- شرکت بیمه
- شرکت موسسات غیرتجاری
فعالیت های شرکت بازرگانی چیست؟
- خرید و فروش کالا
- صادرات و واردات کالا
- توزیع کالا
- اخذ و اعطای نمایندگی مجاز برای بازرگانی
با شناخت شرکت های تجاری، متوجه روند خاص معاملات مالی و اهمیت محاسبات آن خواهیم شد.
حسابداری بازرگانی مسئولیت انجام محاسبات مالی و مشخص کردن سودده بودن یک معامله تجاری را بر عهده دارد.
روند فعالیت شرکت های بازرگانی به گونه ای است که وجود انبار کالا الزامی است. اجناس خریداری شده در انبارها ذخیره می‌شوند تا هنگامی که به صورت عمده یا تکی به فروش برسند.
کنترل موجودی انبار از دیگر وظایف حسابداری بازرگانی است. به طور کلی کنترل موجودی انبار، با دو روش انجام می‌شود.
روش های کنترل موجودی انبار در حسابداری بازرگانی
1- سیستم ثبت دائمی موجودی انبار
این سیستم دقیق ترین روش ثبت کالا در انبار است. هنگامی که کالا خریداری می‌شود، موجودی حساب بدهکار می‌شود.
در حین فرآیند فروش دو ثبت در سیستم مالی انجام می‌شود. یک سند برای فروش کالا و دیگری بابت کاهش موجودی انبار ثبت می‌شود.
در نتیجه موجودی حساب بهای تمام شده کالا بدهکار می‌شود و حساب تعداد کالاها بستانکار می‌شود.
بنابراین در این سیستم در هر لحظه، میزان موجودی انبار مشخص است و بهای تمام شده اجناس نیز قابل محاسبه است.
البته این دقت در کنترل اجناس، تغییری در امور انبار گردانی پایان سال ندارد.
بنابراین موجودی کالاها در پایان سال دوباره بررسی می‌شود تا صحت ارقام موجود در اسناد حسابداری بررسی شود.
2- سیستم ثبت ادواری موجودی انبار
در این سیستم بعد از خرید و فروش کالا، حسابدار اقدام به ثبت صورت حساب ها نمی‌کند.
همچنین آمار موجودی انبار هم کنترل نمی‌شود و در طول آن دوره گردش مالی صورت نمی‌پذیرد.
به عبارت دیگر هنگامی که کالا خریداری شود، موجودی حساب خرید بدهکار می‌شود.
هنگامی که همان کالا را به فروش برسد، اقدام به ثبت آن نمی‌کنیم. در نتیجه آمار دقیقی در طول دوره مالی نخواهیم داشت.
در پایان سال، با شمارش کالاهای موجود در انبار و محاسبه بهای تمام شده آن، موجودی تعیین می‌شود.
همچنین همان آمار به عنوان موجودی ابتدای دوره بعدی در نظر گرفته می‌شود.
انواع حساب ها در حسابداری بازرگانی
1- حساب خرید
در حساب خرید، تنها اجناسی ثبت می‌شوند که به منظور فروش وارد انبار شده اند. کاربرد این حساب در سیستم ثبت ادواری کالاها است.
زمانی که کالا خریدار می‌شوند، حساب خریدار در برنامه ثبت اسناد حسابداری، بدهکار می‌شود.
اگر خرید بدون پرداخت هزینه کالا و نسیه باشد، حساب های پرداختی بدهکار می شود.
در صورتی که پرداخت هزینه به صورت نقدی باشد، حساب صندوق بستانکار خواهد شد.
2- حساب فروش
کالاهایی که به فروش می‌رسند، در این سیستم ثبت می‌شوند. فروش کالا باعث بدهکار شدن صندوق یا حساب های دریافتنی و بستانکار شدن حساب های فروش می‌شود.
اگر فروش کالا بدون پرداخت هزینه کالا و نسیه باشد، حساب های دریافتی بدهکار می شود.
در صورتی که پرداخت هزینه به صورت نقدی باشد، حساب فروش بستانکار خواهد شد.
عوارض و مالیات در حسابداری بازرگانی به چه صورت است؟
یک شرکت تجاری، بعد از خرید و فروش کالاهای خود موظف است ارزش افزوده دریافت کند و مالیات ارزش افزوده را پرداخت کند.
ارزش افزوده از مشتری دریافت می‌شود و مالیات آن از شرکت تجاری به دولت پرداخت می‌شود.
بعد از گذشت دوره های سه ماهه، تفاوت قیمت ارزش افزوده دریافتی و پرداخت شده با مراکز دولتی مربوطه تسویه خواهد شد.
انواع تخفیفات در قیمت در حسابداری بازرگانی
تخفیف های موجود در بازار به طور کلی به صورت موارد زیر هستند:
1- تخفیف برای کالای آسیب دیده
اگر بعد از خرید کالا، مشخص شود کالا در هنگام خرید دچار نقص بوده است، کالا مشمول این تخفیف خواهد بود.
مشتری در این گونه موارد حق برگشت تمام یا بخشی از جنس را داراست.
هم چنین می‌تواند روی قیمت کالا تخفیف بگیرد و ما به تفاوت قیمت را پس بگیرد.
ثبت سند برای تخفیفات ناشی از معیوب بودن کالا، در یک حساب به نام برگشت جنس و تخفیف ها انجام می‌شود. این حساب از نوع بستانکار است.
این فرآیند هم مانند همه فعالیت های مالی باید در دفاتر حسابداری ثبت شوند.
برای آشنایی بیشتر نمونه زیر را بررسی می‌کنیم:
ثبت خرید: تعداد 2000 یخچال جمعاً به مبلغ 200،000،000،000 ریال توسط شرکت راد در تاریخ 1398/06/16 به صورت نسیه فروش رسید.
روش ثبت برگشت کالا: در تاریخ 1398/07/01 تعداد 500 یخچال با ارزش 50،000،000،000 عودت داده شد.
2- تخفیف تجاری
هنگامی که قیمت یک کالا در یک مرکز ارزان تر از سایر مراکز باشد. این تخفیف ها معمولاً به صورت درصدی اعمال می‌شوند.
طبق آنچه در بازار مشاهده می‌شود، این تخفیف ها بیشتر برای خریدهای عمده روی اجناس اعمال می‌شوند.
اما امروزه فروشگاه هایی هستند که بر محور این گونه تخفیف ها اداره می‌شوند.
این تخفیف می‌تواند روش مناسبی برای تبلیغات مرکز خرید باشد. عملاً ما به تفاوت تخفیفات و قیمت اصلی، با فروش بیشتر جبران خواهد شد.
3- تخفیف بابت خرید نقدی یا پرداخت زودتر از موعد
این تخفیف معمولاً مشمول مشتریان نمی‌شود. خریداران (بیشتر خریداران عمده) از این تخفیف بهره می‌برند.
اگر خریدار، هزینه کالاهای خریداری شده را زودتر از زمان تعیین شده پرداخت کنند یا بتواند همه هزینه را در لحظه خرید پرداخت کند مشمول این مورد می‌شوند.
این تخفیفات نسبت به درصد قیمت اجناس، به خریدار تعلق می‌گیرد. ماهیت این تخفیف بستانکار شدن حساب است.
نمونه ای از نحوه ثبت سند در دفاتر حسابداری برای این نوع تخفیف به صورت زیر است:
تعداد 2000 یخچال جمعاً به مبلغ 200،000،000،000 ریال توسط شرکت راد در تاریخ 1398/06/16 به صورت نسیه چهل روزه با دو درصد تخفیف به شرط پرداخت تا ده روز پس از خرید، به فروش رسید.
وظایف حسابدار شرکت بازرگانی چیست؟
مسلماً حسابداری اصول مشخص و قواعد کلی دارد. اما نسبت به بخشی که در آن اقدام به اداره صورت حساب ها می‌کنیم قواعد و تعاریف جدیدی به کار وارد می‌شوند.
با توجه به اصطلاحات و حساب و فرآیندهای خاص در حسابداری بازرگانی، وظیفه حسابدار محاسبه میزان سودده بودن است.
همچنین حسابدار ملزم به تهیه اسناد و محاسبه قیمت و میزان ارزش افزوده است. این موارد نمونه هایی از وظایف حسابداری بازرگانی می باشد.
نرم افزار های حسابداری چه کمکی به حسابداری بازرگانی می‌کند؟
همان طور که در مقاله معرفی دفاتر قانونی خواندید، نرم افزارهای حسابداری کمک شایانی به حسابداران رسانده است.
این نرم افزارها در امور حسابداری بازرگانی هم به کار می‌روند و به روند رسیدگی به اسناد نظم می‌بخشند.
علاوه بر مزایای کلی نرم افزار حسابداری، در حسابداری بازرگانی شاهد مزیت های کارآمد دیگر نیز هستیم.
چند مزیت خاص نرم افزار در حسابداری بازرگانی عبارتند از:
- دسترسی آسان و سریع به اسناد
- ساده سازی اسناد مربوط به مالیات بر ارزش افزوده
- رابط آسان بین بخش های مختلف شرکت بازرگانی
