مفهوم نسبت‌های مالی به زبان ساده و آشنایی با انواع آن .

نسبت‌های مالی

مفهوم نسبت‌های مالی به زبان ساده و آشنایی با انواع آن .

مریم چوپانی آموزش حسابداری

ارتباط بین اجزای صورت‌های مالی همان نسبت‌های مالی می‌باشد، که به طور کلی به چهار دسته نسبت نقدینگی، نسبت سودآوری، نسبت کارایی و نسبت سرمایه‌گذاری و اهرمی قابل تقسیم است. هرکدام از نسبت‌های مالی بسته به نوع خود اطلاعاتی درباره وضعیت مالی مجموعه در اختیار مصرف‌کنندگان گوناگون این اطلاعات قرار می‌دهند.

تحلیل و تجزیه اطلاعات و وضعیت مالی بنگاه‌های تجاری با استفاده از صورت‌های مالی و نسبت‌های مالی امکان‌پذیر است، زیرا علاوه بر استفاده از صورت‌های مالی و اعداد و ارقام ذکر شده در آن‌ها باید از ارتباط معنی‌دار بین مفاهیم و اقلام این صورت‌ها و همچنین مقایسه آن‌ها با یکدیگر نیز استفاده کرد و از دیدگاه‌های جامع‌تر و دقیق‌تری برای بررسی وضعیت شرکت‌ها و پیش‌بینی شرایط آینده آن‌ها استفاده کرد.

در واقع نسبت‌های مالی اقلام موجود در صورت‌های مالی را مورد بررسی قرار داده و آنان را از اعداد و ارقام به نسبت‌های قابل مقایسه‌ای تبدیل می‌کنند، بدین تربیت بین اجزای صورت‌های مالی نسبت‌های معناداری برقرار می‌شود که استفاده کنندگان می‌توانند به تحلیل این اطلاعات بپردازند. در این محتوا تلاش بر معرفی نسبت‌های مالی به عنوان یکی از ابزار بررسی وضعیت مالی بنگاه‌های تجاری می‌باشد که به این منظور ابتدا به ارائه تعریفی از مفهوم نسبت‌های مالی پرداخته شده و سپس انواع مختلف آن مورد بررسی قرار گرفته است.

نسبت‌های مالی چیست؟

برای ارزیابی شرایط مالی و نحوه عملکرد یک بنگاه تجاری به یک معیار و منبع مورد اعتماد و دارای اطلاعات مفید نیاز است، بدین ترتیب این معیار سنجش، تحت عنوان نسبت‌های مالی تهیه می‌‌شود. نکته قابل توجه درمورد نسبت‌های مالی این است که اطلاعات موجود در آن‌ها از طریق صورت‌های مالی قابل استخراج نیستند.
بنابراین می‌توان گفت به نسبت‌هایی که از صورت‌های مالی استخراج شده و با استناد به آنان در مورد وضعیت سلامت و پیشرفت یا حتی رکود مالی و اقتصادی تصمیم گیری می‌شود نسبت‌های مالی گفته می‌شود.

هدف از تحلیل نسبت‌های مالی چیست؟

در تحلیل نسبت‌های مالی دو هدف اساسی وجود دارد که اولین هدف پیگیری عملکرد بنگاه تجاری است، درواقع پس از بررسی نسبت‌ها در هر دوره نکاتی به دست می‌آید که به پیشرفت بنگاه کمک شایانی خواهد کرد. دومین هدف امکان مقایسه عملکرد بنگاه تجاری است که بدین ترتیب می‌توان بررسی کرد که کدام بخش از بنگاه تجاری نسبت به بخش‌های دیگر دارای عملکرد بهتری بوده است و همچنین به استفاده‌کنندگان از اطلاعات این امکان را می‌دهد که تصمیم بگیرند کدام بنگاه تجاری را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنند.

انواع نسبت‌های مالی

همانطور که در ابتدا گفته شد نسبت‌های مالی به چهار بخش قابل تقسیم هستند.

  • نسبت نقدینگی
  • نسبت سودآوری
  • نسبت کارایی
  • نسبت سرمایه‌گذاری و اهرمی

1- نسبت نقدینگی یا نقدشوندگی

پرکاربردترین و معروفترین نسبت از نسبت‌های مالی نسبت نقدینگی یا نقدشوندگی است.
نقدینگی نشان‌دهنده توانایی بنگاه تجاری در پاسخگویی به تعهدات کوتاه مدت خود بوده و اطلاعاتی را درمورد توانایی شرکت‌ها یا بنگاه‌های تجاری برای پرداخت دیون کوتاه مدت یا عمل به تعهدات کوتاه مدت آن‌ها را در اختیار قرار می‌دهد.
به‌طور کلی می‌توان این نسبت را به دو دسته نسبت جاری و نسبت آتی تقسیم کرد.

* نسبت جاری

نسبت جاری نشان دهنده توانایی بنگاه تجاری در پرداخت بدهی‌های کوتاه مدت با دارایی‌های جاری می‌باشد.
محاسبه نسبت جاری بسیار ساده است و از تقسیم تمام دارایی‌های جاری بر تمام بدهی‌های جاری به دست می‌آید.
برای استفاده از این نسبت در بررسی وضعیت شرکت‌ها می‌توان گفت که اگر شرکتی بدهی‌های جاری‌اش بیشتر از دارایی‌های جاری آن باشد در وضعیت نامطلوبی قرار دارد. اگر شرکت از این نظر در شرایط مطلوبی باشد نشان می‌دهد که در کوتاه مدت از پس خود برمی‌آید و هدف آن از جذب سرمایه توسعه است.

* نسبت آنی

نسبت‌های آنی نشان‌دهنده توانایی شرکت در پرداخت بدهی‌های کوتاه مدت از محل دارایی‌های نقدی می‌باشد. نسبت‌های آنی هم بسیار شبیه به نسبت‌های جاری هستند تنها با این تفاوت که در دارایی‌های آنی دارایی انبار یعنی مواد اولیه و محصولات تولید شده از دارایی‌های جاری کسر می‌شود، بنابراین می‌توان گفت نسبت آنی با توجه به موجودی انبار به دست می‌آید.
توجه داشته باشید که اگر نسبت جاری در شرایط مطلوبی باشد اما نسب آنی در شرایط غیرمطلوبی باشد می‌توان دریافت که کالاهای زیادی در انبار وجود دارد و فروش نمی‌رود، نکته دیگری که در این زمینه وجود دارد این است که نسبت آنی حتما باید یک باشد یعنی معادل تمام بدهی‌های جاری، دارایی جاری خارج از انبار وجود داشته باشد.

2_نسبت سودآوری

نسبت‌های سودآوری نشان‌دهنده توانایی بنگاه تجاری برای تولید درآمد مرتبط با عملکرد و سود سهام، دارایی‌های ترازنامه، هزینه‌ای عملیاتی و سهام می‌باشدو این نسبت‌ها در واقع سودآوری شرکت را مورد بررسی قرار می‌دهند و به همین دلیل جزو مهم‌ترین نسبت‌های مالی محسوب می‌شوند، انواع نسبت‌های سودآوری به صورت زیر می‎باشد:

* حاشیه سود ناخالص

با استفاده از حاشیه سود می‌توان دریافت که آیا با مقدار فروشی که در بنگاه تجاری وجود دارد می‌تواند از پس هزینه های تولید خود بر بیاید یا خیر؟ برای محاسبه این صورت به صورت سود و زیان نیاز است و باید سود ناخالص را به درآمد کل حاشیه سود ناخالص تقسیم کرد.
علاوه بر آن می‌توان متوجه شد که آیا امکان تغییر هزینه تولید بدون کاهش فروش وجود دارد یا خیر؟
حاشیه سود عملیاتی در واقع نشان‌دهنده این است که هر یک ریال فروش کالا یا خدمات چه  تاثیری بر سود عملیاتی شرکت یا بنگاه تجاری دارد.

* حاشیه سود خالص

حاشیه سود خالص نشان‌دهنده این است که از یک واحد فروش شرکت چه مقدار آن به سود خالص تبدیل شده است. این نسبت دقیقا مانند سود ناخالص است اما تنها تفاوت آن‌ها در این است که برای این حالت، سود خالص را به فروش تقسیم می‌کنیم.

* حاشیه سود عملیاتی

این نسبت نشان‌دهنده این است که هر یک ریال فروش محصولات یا خدمات چه تاثیری در سود عملیاتی شرکت یا بنگاه تجاری دارد. قابل توجه است که تمام سود یک شرکت ناشی از فعالیت عملیاتی نیست، و ممکن است یک شرکت تولید از فروش مواد اولیه انبار یا حتی سپرده‌های بانکی هم سود کند که این سود، سود عملیاتی نیست.

* نسبت بازده دارایی‌ها

با استفاده از تمام دارایی‌ها چقدر سود خالص تولید می‌کنیم؟
این نسبت به این سوال پاسخ می‌دهد و بیان می‌کند که بنگاه‌های تجاری چگونه از منابع و دارایی تحت اختیار خود برای کسب سود بهره می‌برند و برای سرمایه‌گذاران و اعتبار دهندگان خود ایجاد بازدهی می‌کنند. این نسبت می‌تواند شاخص نهایی برای ارزیابی کیفیت و کارایی مدیریت بنگاه‌های تجاری باشد.

* نسبت بازده حقوق صاحبان سهام

این نسبت برای سرمایه‌گذاران از بقیه نسبت‌های مالی مهم‌تر است، زیرا با حقوق صاحبان سهام سر و کار دارد. درواقع این نسبت روشی برای اندازه‌گیری میزان سودآوری شرکت است که روش ایجاد سود با استفاده از سرمایه سهامداران را روشن می‌کند.

3 _نسبت کارایی یا فعالیت

نسبت‌های کارایی یا فعالیت ابزارهایی هستند که برای سنجش کاربرد دارایی‌های شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرند و از طریق ارزیابی میزان فروش و تاثیر دارایی‌ها بر آن اندازه‌گیری می‌شوند. این نسبت‌ها حجم فروش شرکت را با سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مختلف مورد بررسی قرار می‌دهند و به میزان به‌کارگیری موثر منابع شرکت، عملیات آن را در دوره عملیاتی ارزیابی می‌کند.
این نسبت به انواع دوره گردش موجودی کالا، دوره وصول مطالبات، دوره گردش عملیات و گردش دارایی قابل تقسیم می‌باشد.

* دوره گردش موجودی کال

این دوره نشان‌دهنده بازه زمانی است که در آن دفعات گردش کالا اتفاق افتاده و بیانگر این است که موجودی کالا و مواد اولیه در یک بازه زمانی مشخص، مثلا یک سال مالی چند بار به فروش رسیده و جایگزین شده‌است.

* دوره وصول مطالبات

این دوره نشان‌دهنده بازه زمانی تحویل کالا به مشتری تا دریافت وجه از مشتری است، یعنی نشان می‌دهد که چقدر زمان برده تا شرکت مطالبات خود را از مشتریان دریافت کند یا به عبارت دیگر چقدر طول کشیده تا شرکت درآمد خود حاصل از فروش خود را به چرخه عملیاتی برگرداند.

* دوره گردش عملیات

دوره گردش عملیات دوره‌ای است که در طول آن یک شرکت تمام مراحل خریداری مواد اولیه، تولید کالا، ارسال آن برای مشتری و نهایتا دریافت وجه نقد را می‌گذراند.

* گردش دارایی

این نسبت میزان تأثیرگذاری گردش دارایی‌ها را در کسب درآمد نشان می‌دهد و بیان می‌کند که چگونه دارایی‌های شرکت برای ایجاد درآمد مورد استفاده قرار می‌گیرند، بدین ترتیب می‌توان دریافت که
” آیا افزایش دارایی‌ها در کسب درآمد بیشتر موثر بوده است؟”

4_نسبت سرمایه‌گذاری و اهرمی

وظیفه این نسبت‌ها اندازه‌گیری مقدار منابع دریافت شده از بدهی‌ها می‌باشد. با استفاده از این نسبت‌ها می‌توان سطح بدهی‌های کوتاه مدت و بلند مدت را ارزیابی کرد.

نسبت‌های سرمایه‌گذاری و اهرمی شامل موارد زیر می‌باشد:

* نسبت بدهی

توانایی در پرداخت بدهی‌های کوتاه مدت و بلند مدت با کل دارایی‌های موجود را نشان می‌دهد.

* نسبت تسهیلات به سرمایه

نشان‌دهنده این است که شرکت چقدر برای تامین مالی خود متکی به استقراض از بانک و حقوق صاحبان سهام می‌باشد.

* نسبت پوشش بهره

توان شرکت در پرداخت هزینه‌های مالی، مثل بهره وام‌های اخذ شده را نشان می‌دهد.

سخن پایانی

در نهایت می‌توان نتیجه‌گیری کرد که با توجه به مطالب گفته‌شده، نسبت‌های مالی شرایط بنگاه‌های تجاری مختلف را مورد بررسی قرار می‌دهد و وضعیت آنان را تحلیل می‌کند. بدین ترتیب سرمایه‌گذاران ریسک شرکت‌های مختلف را می‌سنجند و بهترین را برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کنند. به زبان کاملا ساده نسبت‌های مالی به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند پول خود را در بنگاهی سرمایه‌گذاری کنند که از سلامت بیشتری برخوردار است.

به پایان مقاله نسبت‌های مالی رسیدیم، امیدواریم این مقاله مفید واقع شده باشد.

ممنون از همراهیتان.
مجموعه AccTrain  طی سالها تلاش  ارايه کننده انواع نرم افزارحسابداری موجود در بازار می باشد،.
مفتخریم پاسخ گوی نیاز شما باشیم .

جهت کسب اطلاعات بیشتراز حسابدار‌‌ی و نرم افزارهای حسابداری با ما همراه شوید.

مباحث مرتبط :

ارسال نظر

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.