مالیات حقوق
شاید بتوان گفت مالیات یکی از ابزارهایی است که دولتها جهت توزیع عادلانه درآمد از آن استفاده میکنند. مالیات بر درآمد حقوق نوعی مالیات بر درآمد محسوب می شود.
ماده یک قانون مالیاتهای مستقیم (ق. م. م)، به معرفی اشخاص مشمول مالیات اختصاص یافته است. در پنج ردیف اشخاص حقیقی و حقوقی موظف به پرداخت مالیات را مشخص می نماید. ماده 82 لغایت 92 قانون مالیاتهای مستقیم جزییات مالیات بر درآمد حقوق را شرح می دهند.
مالیات بر درآمد در قانون مالیاتهای مستقیم
ابتدا دو ماده 82 و 83 را بررسی می کنیم:
ماده 82 ق. م. م. (قانون مالیاتهای مستقیم)
مطابق ماده 82 قانون مالیاتهای مستقیم، درآمدی که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر(اعم از حقیقی یا حقوقی) در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال در ایران برحسب مدت یا کار انجام یافته به طور نقد یا غیرنقد تحصیل می‌کند مشمول مالیات بر درآمد حقوق است.
تبصره: درآمد حقوقی که در مدت مأموریت خارج از کشور(از طرف دولت جمهوری اسلامی ایران یا اشخاص مقیم ایران) از منابع ایرانی عاید شخص می‌شود مشمول مالیات بر درآمد حقوق می باشد.
حال این سوال مطرح می شود که درآمدهای مشمول مالیات حقوق کدامند؟
ماده 83 ق. م. م. (قانون مالیاتهای مستقیم)
بر اساس ماده 83 قانون مالیاتهای مستقیم درآمد نقدی و غیر نقدی مشمول مالیات حقوق به شرح زیر است:
ماده 83: درآمد مشمول مالیات حقوق عبارت است از حقوق (مقرری یا مزد، یا حقوق اصلی) و مزایای مربوط به شغل اعم از مستمر و یا غیر مستمر قبل از وضع کسور و پس از کسر معافیت های مقرر در این قانون
تبصره ـ درآمد غیرنقدی مشمول مالیات حقوق به شرح زیرتقویم و محاسبه می‌شود:
الف ـ مسکن با اثاثیه معادل بیست و پنج درصد(25%) و بدون اثاثیه بیست درصد (20%) حقوق و مزایای مستمر نقدی (به استثنای مزایای نقدی معاف موضوع مادة (91) این قانون) در ماه پس از وضع وجوهی که از این بابت از حقوق کارمند کسر می‌شود.
ب ـ اتومبیل اختصاصی با راننده معادل ده درصد(10%) و بدون راننده معادل پنج درصد(5%) حقوق و مزایای مستمر نقدی (به استثنای مزایای نقدی معاف موضوع ماده (91) این قانون) در ماه پس از کسر وجوهی که از این بابت از حقوق کارمند کسر می‌شود.
ج ـ سایر مزایای غیرنقدی معادل قیمت تمام شده برای پرداخت کننده حقوق.
محاسبه مالیات حقوق سال 98
مالیات حقوق بر اساس جمع دریافتی مزد و مزایا محاسبه می گردد.
در تعیین آن مقدار اضافه کار، حق شیفت، درصد نوبت کاری و شب کاری و سایر اجزای فیش حقوقی تاثیر گذار می باشند.
در محاسبه مالیات حقوق اطلاع از معافیتهای مربوطه و پله های محاسباتی نقش فاحش و به سزایی دارد که نماینده کارفرما بر اساس آنها موظف به ارائه لیست حقوق و دستمزد کارگاه به سازمان امور مالیاتی و سازمان بیمه تامین اجتماعی می باشد.
مالیات حقوق سال ۹۸ تا سقف میزان مبلغ 27،500،000 ریال در ماه معاف می باشد.
به عبارت دیگر هر شخصی که ماهانه دو میلیون هفتصد و پنجاه هزار تومان حق السعی دریافت می کند از پرداخت مالیات درحق دولت معاف خواهد شد.
این مبلغ برای یک سال 330،000،000 میلیون ریال است.
برای افرادی که دستمزد دریافتی آنها در سال ۹۸ بیش ازمبلغ فوق می باشد ، محاسبه مالیات حقوق سال ۹۸ به صورت زیر انجام خواهد شد:
جدول معافیت مالیات حقوق سال 98
چرا هر کارمند یا کارگری مسئول پرداخت مالیات بر درآمد حقوق خود نیست و این مبالغ را مستقیماً پرداخت نمی کند؟
در پاسخ به این سوال باید گفت به دلیل عدم امکان وصول مالیات از تک تک کارکنان واحدها و افراد و یا دشواری بسیار زیاد این موضوع، دولت این مهم را وظیفه کارفرمایان قرار داده است تا به صورت ماهانه و بر اساس ضوابط مشخص مالیات بر درآمد حقوق کارکنان خود را از ایشان کسر و به حساب مشخص نزد سازمان امور مالیاتی واریز نماید.
اقلام مشمول مالیات حقوق
اقلامی که شامل مالیات بر درآمد حقوق میشوند پس از بررسی های لازم در 66 عنوان گرد آوری شده اند که به شرح ذیل می باشند:
فهرست اقلام مشمول
- حقوق اصلی (ثابت)،
- حق تولید،
- اضافه کار،
- حق کمیسیون فروش،
- فوق العاده بدی آب و هوا،
- جمعه کاری،
- محرومیت از تسهیلات زندگی،
- جیره نقدی،
- فوق العاده محل خدمت،
- مزایای نقدی،
- فوق العاده مرزی،
- پول صبحانه،
- فوق العاده شرایط محیط کار،
- مزایای تولید،
- نوبت کاری، کارمزد،
- فوق العاده کشیک
- فوق العاده محل خدمت،
- فوق العاده جذب،
- پول اتوبوس (غیر از خرج خرید)،
- مزایای ارزی،
- فوق العاده سیاری،
- ایاب و ذهاب،
- حق آنکال،
- حق خوار و بار،
- حق آکورد (تولید)،
- حق امضاء،
- فوق العاده کیلومتری،
- حق باجه،
- حق مشاوره،
- پول جارو،
- حق مسکن،
- حق خزانه،
- سایر مزایای غیر نقدی به قیمت تمام شده،
33. حق سرایداری،
34. مسکن با اثاثیه،
35. حق حسابرسی،
36. مسکن بدون اثاثیه،
37. حق پاسداری،
38. اتومبیل اختصاصی با راننده،
39. حق نمایندگی بیمه،
40. اتومبیل اختصاصی بدون راننده،
41. حق ترانسپورت و سرویس،
42. عیدی سالانه یا پاداش آخر سال،
43. حق دیپلم،
44. سایر مزایای پرداختنی غیر نقدی به کارگران،
45. برودت (بدی آب و هوای سردخانه)،
46. تغذیه،
47. حق فنی،
48. پول شیر،
49. حق انبارداری،
50. حق تأهل،
51. حق شیفت،
52. حق عیال،
53. حق یک وعده غذا،
54. حق اولاد،
55. حق پول نهار و شام،
56. پول لباس کار،
57. فوق العاده نگهبانی،
58. بهای صابون،
59. فوق العاده کشیک،
60. کسری انبار،
61. حق ثابت،
62. فوق العاده محل خدمت،
63. حق افزایش بهره وری تولید،
64. حق سرپرستی،
65. حق مدیریت،
معافیت های مالیات حقوق
ماده ۹۱ قانون مالیاتهای مستقیم مختص معافیت های مالیات حقوق است که جزئیات آن بطور کامل در ادامه آورده شده است:
ماده 91 ق. م. م. (قانون مالیاتهای مستقیم)
درآمدهای حقوق به شرح زیر از پرداخت مالیات معاف است :
بند 1: معافیت مالیات حقوق کارمندان دولتهای خارجی
1- روسا و اعضای مأموریت‌های سیاسی خارجی در ایران و روسا و اعضای هیأت‌های نمایندگی فوق‌العاده دول خارجی نسبت به درآمد حقوق دریافتی از دولت متبوع خود به شرط معامله متقابل و همچنین روسا و اعضای هیأت‌های نمایندگی سازمان ملل متحد و موسسات تخصصی آن در‌ایران نسبت به درآمد حقوق دریافتی از سازمان و موسسات مزبور در صورتی که تابع دولت جمهوری اسلامی ایران نباشند.
بند 2: معافیت مالیات حقوق کارمندان ایرانی مستقر در کشورهای خارجی
2- روسا و اعضای مأموریت‌های کنسولی خارجی در ایران و همچنین کارمندان موسسات فرهنگی دول خارجی نسبت درآمد حقوق دریافتی از دول متبوع خود به شرط معامله متقابل.
بند 3: معافیت مالیات حقوق کارشناس خارجی در ایران
3-کارشناس خارجی که با موافقت دولت جمهوری اسلامی ایران از محل کمک‌های بلاعوض فنی و اقتصادی و علمی و فرهنگی دول خارجی و یا موسسات بین‌المللی به ایران اعزام میشوند نسبت به حقوق دریافتی آنان از دول متبوع یا موسسات بین‌المللی مذکور.
بند 4: معافیت مالیات حقوق کارمندان سفارتخانه ها و کنسولگریها
4-کارمندان محلی سفارتخانه‌ها و کنسولگریها و نمایندگی‌های دولت جمهوری اسلامی ایران در خارج نسبت به درآمد حقوق دریافتی از دولت جمهوری اسلامی ایران در صورتی که دارای تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران نباشند به شرط معامله متقابل.
بند 5: مالیات حقوق بازنشستگی
5-حقوق بازنشستگی و وظیفه و مستمری و پایان خدمت و خسارت اخراج و بازخرید خدمت و وظیفه یا مستمری پرداختی به وراث و حق سنوات و حقوق ایام مرخصی استفاده نشده.
بند 6 و7: معافیت مالیات حقوق هزینه سفر
6- هزینه سفر و فوق‌العاده مسافرت مربوط به شغل.
7-حذف شد.(در تاریخ 27/11/1380 بند 7 به همراه بندهای 15 و 16 از متن این ماده حذف شد.)
بند 8: معافیت مالیات حقوق مربوط به مسکن واگذاری
8- مسکن واگذاری در محل کارگاه یا کارخانه جهت استفاده کارگران و خانه‌های ارزان قیمت سازمانی در خارج از محل کارگاه یا کارخانه که مورد استفاده کارگران قرار میگیرد.
بند 9: معافیت مالیات حقوق حاصل از بیمه
9- وجوه حاصل از بیمه بابت جبران خسارت بدنی و معالجه و امثال آن.
بند 10: معافیت مالیات حقوق مربوط به عیدی سالانه یا پاداش آخر سال
10- عیدی سالانه یا پاداش آخر سال جمعا معادل یک دوازدهم میزان معافیت مالیاتی موضوع ماده (84) این قانون.
بند 11: معافیت مالیات حقوق خانه های سازمانی
11-خانه‌های سازمانی که با اجازه قانونی یا به موجب آیین‌نامه‌های خاص در اختیار مأموران کشوری گذارده می‌شود.
بند 12: معافیت مالیات حقوق مرتبط با هزینه معالجه
12- وجوهی که کارفرما بابت هزینه معالجه کارکنان خود یا افراد تحت تکفل آنها مستقیما یا به وسیله حقوقبگیر به پزشک یا بیمارستان به استناد اسناد و مدارک مثبته پرداخت کند.
بند 13: معافیت مالیات حقوق مربوط به مزایای نقدی
13- مزایای غیرنقدی پرداختی به کارکنان حداکثر معادل دو دوازدهم معافیت موضوع ماده (84) این قانون.
بند 14: معافیت مالیات مربوط به پرسنل نیروهای مسلح
14-درآمد حقوق پرسنل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران اعم از نظامی و انتظامی، مشمولان قانون استخدامی وزارت اطلاعات و جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و آزادگان.
هم چنین مطابق ماده 92
پنجاه‌درصد (50%) مالیات حقوق کارکنان شاغل در مناطق کمتر توسعه یافته طبق فهرست سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور بخشوده می‌شود.
جرایم مالیات حقوق
به استناد ماده 90 قانون مالیاتهای مستقیم مسئولیت پرداخت مالیات بردرامد برعهده کارفرمایان می باشد.
از طرفی کارفرما یک مودی مالیاتی محسوب می گردد. از این رو هر مودی بر اساس قانون موظف شده است که در زمان تعیین شده لیست حقوق و دستمزد کارکنان خود را تنظیم و تحویل نماید.
ماده 90 ق. م. م. (قانون مالیاتهای مستقیم)
در مواردی که پرداخت کنندگان حقوق، مالیات متعلق را در موعد مقرر نپردازند یا کمتر از میزان واقعی پرداخت نمایند، اداره امور مالیاتی ذی صلاح مکلف است مالیات متعلق را به انضمام جرایم موضوع این قانون محاسبه و از پرداخت کنندگان حقوق که در حکم مودی می‌باشند به موجب برگ تشخیص با رعایت مهلت مقرر در‌ماده (157) این قانون مطالبه کند.
حکم این ماده نسبت به مشمولان ماده (88) این قانون نیز جاری خواهد بود.
به موجب بند(19) ماده واحده قانون اصلاح قانون مالیاتهای مستقیم، مصوب 31/4/1394، در متن ماده(90) قانون، کلمه “ذیصلاح” جایگزین عبارت ” محل اشتغال حقوقبگیر، یا در مورد مشمولان تبصره ماده(82) این قانون، “اداره امور مالیاتی محل پرداخت کننده حقوق” شد.
در صورتی که مودی مالیاتی نسبت به ارسال لیست حقوق و دستمزد کارکنان خود در مدت زمان مشخص به اداره دارایی اقدام نکند و مبلغ مالیات متعلقه را پرداخت ننماید. براساس قوانین موجود موظف به پرداخت جریمه ای معادل دو درصد از حقوق پرداختی به کارکنان خواهد شد.
نحوه ارائه لیست مالیات حقوق
با توجه به زیر ساخت های فراهم شده امروزه جهت تحویل لیست مالیات حقوق کارکنان نیازی به مراجعه حضوری به سازمان امور مالیاتی نمی باشد.
جهت ارسال لیست حقوق و دستمزد مودیان مالیاتی باید پیش از هرگونه اقدامی در سامانه پیش ثبت نام کد اقتصادی و سپس در سامانه ثبت نام کد اقتصادی، نامنویسی کرده و رمز و کاربری مخصوص خود را دریافت نمایند.
مودیان مالیاتی در راستای انجام وظایف قانونی خود و پیشگیری از جرایم و همچنین بهره مندی از مزایا و بخشودگی ها و معافیتهای مقرر با مراجعه به سامانه salary.tax.gov.ir نسبت ارائه لیست حقوق و دستمزد کارکنان خود اقدام نمایند.
- سامانه مذکور توسط سازمان امور مالیاتی راه اندازی شده است.
- این سامانه در تسهیل انجام تکالیف مودیان مالیاتی نقش تاثیر گذاری داشته است.
- این سامانه به صورت شبانه روزی فعال می باشد و کلیه خدمات آن فاقد هر گونه هزینه و کاملا رایگان است.
- اطلاعات ارسال شده به صورت فایل می باشد و در سامانه سازمان امور مالیاتی ذخیره میگردد.
- این اطلاعات در زمان رسیدگی پرونده مودی توسط ممیزین مالیاتی مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت.
موارد مهم در ارسال لیست مالیات حقوق
موضوعات زیربرای ورود اطلاعات حقوق و دستمزد کارکنان در سامانه مورد نظر حائذ اهمیت می باشد.
- تاریخ شروع به کار تمامی کارکنان باید مشخص شود.
- کد ملی کارکنان باید به صورت صحیح در سامانه وارد شود.
- حقوق و مزایای پرداختی به کارکنان باید به صورت کامل قید گردد.
- مالیات حقوق کارکنان در صورت تعلق نیز مشخص می گردد.
پس از طی مراحل مورد نیاز و تکمیل اطلاعات لازم در سامانه، مودی می تواند فیش مربوطه را که دارای شناسه قبض و پرداخت میباشد دریافت و نسبت به پرداخت مالیات بر درآمد حقوق کارکنان خود اقدام نماید.
