مالیات تکلیفی

مالیات تکلیفی نوعی روش اخذ مالیات است. در مقالات قبلی مالیات عملکرد را توضیح دادیم. به صورت خلاصه مالیات عملکرد، به میزان 25% رقم سود خالص شرکت می باشد.
پس از محاسبه سود و زیان مبلغ مالیات عملکرد شناسایی و در دفاتر ثبت می گردد.
می توان گفت مالیات‌ تکلیفی به معنای انجام یک تکلیف است که انجام آن بر عهده اشخاص مشخصی است.
بر اساس قانون این اشخاص قبل از پرداخت هر وجهی به اشخاص ثالث،مکلف به کسر وجوهی هستند.
میزان کسورات مذبور را قانون تعیین کرده که از مبالغ پرداختی باید کسر شوند و در موعد مقرر به حساب سازمان امور مالیاتی واریز گردند.

تعریف مالیات تکلیفی

بسیاری از افراد حقیقی و حقوقی به‌ نوبه خود مشمول پرداخت مالیات هستند.
اما این بین برخی مشمول پرداخت این نوع مالیات و برخی مسئول انجام آن هستند.
مالیات تکلیفی یک روش اخذ مالیات است. استفاده از کلمه «تکلیفی» در آن باعث سهولت در تعریف این نوع مالیات شده است.

انواع مالیات تکلیفی

با گسترش کسب و کارها و ایجاد شغلهای مختلف تهیه لیستی کامل از مالیاتهای تکلیفی کار ساده ای نیست.
اما با توجه به قاعده اصلی مالیاتهای تکلیفی تا حدودی می‌شود به یک لیست از انواع آن رسید.
مالیاتهایی که توسط شخصی غیر از پرداخت‌کننده اصلی آن به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌شود.

لیست مالیاتهای تکلیفی

بر اساس قانون مالیاتهای مستقیم ، مصوب اسفند66 واصلاحیه 27/11/80 مالیاتهای تکلیفی به شرح زیر میباشد.
این موارد شامل تکالیف پرداخت کنندگان این وجوه و زمان و مکان پرداخت مالیات مزبور نیز می باشد.

• مالیات تکلیفی اجاره املاک
• مالیات تکلیفی حقوق
• مالیات تکلیفی مضاربه
• مالیات تکلیفی حق الوکاله
• مالیات تکلیفی حق الزحمه ها
• مالیات تکلیفی اشخاص حقوقی خارجی وموسسات مقیم خارج
• مالیات تکلیفی موسسات بیمه
• مالیات تکلیفی منافع بلاعوض اموال
• مالیات تکلیفی نقل وانتقال سهام
• تکلیف مدیران تصفیه اشخاص حقوقی
• مسئولیت آخرین مدیران شخص حقوقی ومدیران تصفیه وضامن ها

مالیات تکلیفی اجاره املاک

مالیات بر درآمد انواع املاک نوعی از مالیاتهای مستقیم است. این نوع مالیات مشمول انواع درآمدهای حاصل از ملک می شود.
اشخاص حقیقی و حقوقی که از طریق اجاره املاک صاحب درآمدی می شوند، مشمول پرداخت مالیات هستند.
طبق قانون این نوع مالیات به مالیات بر اجاره مرسوم می باشد.
مالیات بر درآمد اجاره دارای دو نوع مالیات بر اجاره دست اول و دوم می باشد و نحوه محاسبه آنها متفاوت است.
در مالیاتهای املاک نکته قابل توجه اینجاست که اگر مستاجر شخص حقوقی باشد مالیات اجاره املاک تکلیفی خواهد بود.
یعنی مسئولیت کسر و پرداخت آن به عهده مستاجر است. در صورتی که مستاجر شخص حقیقی باشد مسئولیت پرداخت مالیات بر عهده مالک است.

مالیات تکلیفی حقوق

مالیات حقوق نوعی از مالیاتهای تکلیفی است که از حقوق کارگر کسر می‌شود.
اما توسط کارفرما به سازمان امور مالیاتی پرداخت می‌شود. این مثال ساده به میزان بسیاری شما را با مالیات تکلیفی آشنا می‌کند.
اما این روش اخذ مالیات، انواع مختلفی دارد.

برای کسب اطلاعات بیشتر راجع به مالیات تکلیفی حقوق میتوانید به مقاله ای که اخیرا منتشر شده رجوع کنید.

مالیات تکلیفی مضاربه

مضاربه در لغت یعنی رابطه میان دو شخص حقیقی یا حقوقی که یکی از آنها متعهد به آوردن سرمایه میشود.
دیگری مکلف میشود با سرمایه نفر اول کار کرده و سود حاصل از این عملیات تجاری بین دو نفر تقسیم گردد.
در تجارت مذکور دو طرف معامله وجود دارد.
شخص اول کار را بر عهده می گیرد و در بازه های زمانی مکلف به پرداخت سود طرف دوم معامله میشود.
طرف اول باید مالیات سودی که از مضاربه نصیبش شده است را پرداخت نماید.
علاوه بر این باید مالیات سود سهم سرمایه گذار را هم از سودش کسر کرده و به سازمان مربوطه پرداخت نماید.
در واقع مسئولیت پرداخت مالیات مضاربه بر عهده مضارب یا انجام دهنده کار می باشد.

مالیات تکلیفی حق الوکاله ها

یکی از مالیات هایی که وکلا مسئول پر داخت آن هستند، مالیات حق الوکاله است.
وکلا بسته به قرارداد هایی که با موکلین خود منعقد میکنند موظفند درصد معینی را به عنوان مالیات پرداخت نمایند. در اصطلاح این نوع مالیات، مالیات حق الوکاله نامیده می شود و در گروه مالیاتهای تکلیفی قرار دارد.
عدم پرداخت مالیات تکلیفی مذکور می تواند به تخصیص جریمه ۲۰ درصدی برای وکلا منجر شود.
شرکت ها و موسسات دولتی که با وکلا قرارداد منعقد می کنند موظف به کسر و پرداخت مالیات از حق الوکاله می باشند.

مالیات تکلیفی حق الزحمه ها

این نوع مالیات بر اساس تبصره ماده ۸۶ اصلاحیه قانون مالیاتها قابل محاسبه خواهد بود.
پرداخت‌هایی كه كارفرمایان به اشخاص حقیقی غیر از كاركنان خود انجام می دهند مشمول این قانون است.
مالیات تکلیفی حق الزحمه ها انواع حق‌المشاوره، حق‌التدریس و … را شامل میشود.
حق الزحمه مشمول مالیات به نرخ ده درصد به صورت مقطوع و فاقد معافیت موضوع ماده (۸۴) است.
كارفرما در هنگام پرداخت حق الزحمه موظف است، مالیات مربوط را محاسبه واز دستمزد كسر نماید.
پرذاخت آن در زمان معین به سازمان امور مالیاتی و اعلام اطلاعات مورد نیاز بر عهده کارفرما است.
در صورت تخلف، کارفرما مسؤول پرداخت مالیات تکلیفی حق الزحمه و جرایم مربوط خواهد بود.

مالیات تکلیفی اشخاص حقوقی خارجی و موسسات مقیم خارج

اشخاص حقوقی مستقر در خارج از ایران که در داخل ایران مراودات مالی و درآمد دارند باید مالیات بپردازند.
به عنوان نمونه موسسات کشتیرانی خارجی که در ایران فعالیت دارند مشمول پرداخت مالیات تا میزان5%هستند.
این مالیات تحت عنوان مالیات تکلیفی پرداخت می گردد.
این اشخاص مکلف به ارائه برخی اطلاعات اشخاص و گزارشات مالی به سازمانهای مربوطه می باشند.
مشخصات سهامدارن و ذینفعان به علاوه ترازنامه و صورتحساب سود و زیان شرکت بخشی از این اطلاعات هستند.

مالیات تکلیفی موسسات بیمه

شرکت های بیمه دارای درآمد های مختلف از ارائه خدمات متفاوت به مشتریان خود در قالب انواع قراردادها هستند.
این شرکتها انواع خدمات مختلف نظیر بیمه عمر، بازنشستگی، حوادث، از کارافتادگی و نفص عضو و… دارند.
هر کدام از خدمات فوق درآمد های مشخصی را دارا هستند. اما همه آنها مشمول مالیات تکلیفی نخواهد بود.
از درآمدهای مشمول میتوان درآمدهای ذخایر مالی سال قبل وحق بیمه‌های اتکایی وصولی را نام برد.
سهم بیمه‌گران اتکایی بابت خسارت پرداختی بیمه‌های غیرزندگی نیز مشمول خواهد بود.
بازخرید بیمه‌های زندگی و کارمزد و مشارکت در سود معاملات بیمه‌های اتکایی مشمول مالیات از نوع تکلیفی هستند.

مالیات تکلیفی منافع بلا عوض اموال

این نوع مالیات زمانی تحقق پیدا میکند که منافع مالی به طور دائم یا موقت بلاعوض به کسی واگذار شود.
آن وقت انتقال گیرنده مکلف خواهد بود مالیات متعلقه منافع هر سال مالی را در سال مالی بعدی پرداخت نماید.

مالیات تکلیفی نقل و انتقال سهام

تمامی خریداران و فروشندگان سهام همچنین شرکتهای پذیرفته شده در بورس مشمول این نوع مالیات می شوند.
به زبانی ساده سهامدارن در زمان نقل و انتقال سهام صاحب سودی می شوند.
در این قانون بخشی از درآمد حاصل از فروش سهم توسط سهامداران باید به عنوان مالیات پرداخت شود.
شرکتهای پذیرفته شده در بورس داخلی یا خارجی مطابق قانون باید بخشی ازدرآمد خود را به عنوان مالیات به سازمان مربوطه پرداخت کنند.

تکلیف مدیران تصفیه اشخاص حقوقی

بر اساس قانون، مدیران تصفیه موظف به تسلیم اظهارنامه مالیاتی آخرین دوره کارکرد شخص حقوقی میباشند.
قانون گذار برای اینکار شش ماه از تاریخ ثبت انحلال شخص حقوقی در اداره ثبت شرکتها فرصت قرار داده است.

دارایی های اشخاص حقوقی منحل شده قبل از اخذ مفاصا حساب از سازمان امور مالیاتی مجاز نمی باشد.
درمواردی قانونگذار با سپرده تامین معادل مالیات متعلقه مجوز تقسیم دارایی های اشخاص حقوقی منحل شده را میدهد.

درصورت عدم تعهد مدیران تصفیه شخص حقوقی به موارد فوق نیز تمهیداتی اندیشیده شده است.
در این موارد ضامنین شخص حقوقی یا شرکای ضامن متضامنا مسئولیت پرداخت مالیات متعلقه را برعهده دارند.
همچنین کسانی که سهمی از دارایی شخص حقوقی داشته اند به نسبت سهم خود مشمول پرداخت مالیات هستند.

جرایم مالیات تکلیفی

به موجب قانون برخی اشخاص حقیقی و حقوقی موظف به کسر و ایصال مالیات مودیان دیگر هستند.
درصورت تخلف از قانون در این مورد دارای مسئولیت تضامنی با مودی در پرداخت مالیات خواهند بود.
علاوه بر آن مشمول پرداخت جریمه برابر ده درصد مالیات پرداخت نشده نیز هستند.
در صورت عدم پرداخت در موعد مقرر مقدار دو و نیم درصد مالیات به صورت ماه شمار از سر رسید نیز قابل پرداخت خواهد بود.

شرایط بخشودگی جرایم مالیاتهای تکلیفی

برخی مودیان به تکالیف قانونی خود در مهلت مقرر عمل نموده و بنا به شرایطی از تسهیلاتی بهره مند خواهند شد.
از جمله این وظایف میتوان به تسلیم به موقع اظهارنامه و ترازنامه و حساب سود و زیان و … اشاره نمود.
همچنین مودیانی که نسبت به کسر مالیاتهای حقوق و پرداخت آن و پذیرفتن برگ مطالبه مالیاتهای تکلیفی اقدام نمایند از مشوق هایی بهره مند خواهند شد.
مودیان مذکور در صورت پرداخت یا ترتیب پرداخت مالیات متعلقه مشمول تسهیلات تبصره 1 ماده 190 قانون مذکور میباشند.

در این راستا وظایفی برای روسای امور مالیاتی پس از انجام توافق با مودیان مالیاتی در نظر گرفته شده است.
از جمله این وظایف اخذ درخواست ترتیب پرداخت از مودی و صدور دستور ثبت و تهیه قبض مالیاتی می باشد.
در این صورت امکان برخورداری از تسهیلات مشوق تا میزان هشتاد درصد جرایم برای مودیان فراهم خواهد بود.

مفاد قانونی مرتبط با مالیاتهای تکلیفی

با توجه به گستردگی مبحث مالیاتهای تکلیفی شرح کامل آن تنها در قالب یک مقاله نمیگنجد.
از این رو برخی مفاد قانونی پر کاربرد را جهت استفاده در ذیل بیان میکنیم.

1- ماده53،تبصره9 (مالیاتهای تکلیفی اجاره املاک)
2- مواد85و86 اصلاحی (مالیاتهای تکلیفی حقوق)
3- ماده102 (مالیاتهای تکلیفی مضاربه)
4- ماده103 (مالیاتهای تکلیفی حق الوکاله)
5- ماده104 (مالیاتهای تکلیفی حق الزحمه ها)
6- ماده107 (مالیاتهای تکلیفی اشخاص حقوقی خارجی وموسسات مقیم خارج)
7- ماده109 (مالیاتهای تکلیفی موسسات بیمه)
8- ماده116 (تکلیف مدیران تصفیه اشخاص حقوقی)
9- ماده118 (مسئولیت آخرین مدیران شخص حقوقی ومدیران تصفیه وضامن ها)
10- ماده123 (مالیاتهای تکلیفی منافع بلاعوض اموال)
11- ماده143 (مالیاتهای تکلیفی نقل وانتقال سهام)