هر آنچه که باید درباره قراردادهای آتی و بخش های استاندارد آن بدانید.

قراردادهای آتی قراردادهایی هستند که طی آن خریدار و فروشنده توافق می‌کنند که یک کالا یا اوراق مالی را با ویژگی‌های خاص آن در زمان معینی در آینده با قیمت معینی با یکدیگر معامله کنند. این قرارداد توافقی است که بين دو طرف در بورس یا بازار فیزیکی کالا، به منظور خرید یا فروش مقدار معين و کيفيتی مشخص از یک دارایی، در زمان مشخصی در آینده با قيمت مورد توافقی که هنگام امضای قرارداد تعيين می‎گردد، منعقد می‌شود.

در ابتدای قراردادهای آتی فقط مبلغی به عنوان تضمینی برای معامله پرداخت می‌شود و اصل مبلغ مورد معامله در آینده و در زمان معین شده پرداخت خواهد شد، و این بدان معناست که در زمان معامله مبلغی پرداخت نمی‌شود.
در قراردادهای آتی طرفین معامله باید ریسک افزایش و کاهش قیمت را بپذیرند و به معامله پایبند باشند، در غیر این صورت و در صورت تمایل برای فسخ قرارداد، فرد فسخ کننده ملزم به پرداخت مبلغی به عنوان جریمه می‌باشد.

قرارداد آتی از جنس اوراق مشتقه

قراردادهای آتی از انواع اوراق مشتقه هستند که طبق محتوای اوراق مشتقه، این اوراق دسته‌ای از ابزارهای مالی هستند.
قراردادهای آتی ارزش خود را از کالای فيزیکی دیگری که دارایی پایه شناخته می‌شود می‌گيرند، دارایی پایه می‌تواند سهام، کالا، بورس‌های خارجی، نرخ‌های بهره، صنعت ساخت و ساز یا هر نوع دارایی دیگر باشد.
اوراق مشتقه شامل قراردادهای سلف،قراردادهای آتی،قراردادهای اختيار معامله وقراردادهای معاوضه هستند.

یکی از کاربردهای قراردادهای آتی این است که به افراد و شرکت‌ها امکان کنترل کردن ریسک‌ها و عدم اطمینان‌ها را می‌دهند، همچنین با توجه به اینکهقیمت‌ها همواره در حال تغییر هستند قراردادهای آتی این امکان را می‌دهند که افراد در قیمت و تاریخ ثابتی معاملات خود را انجام دهند، که البته این ثابت و محدود بودن قیمت خطر دریافت تاثیر منفی ناشی از تغییر قیمت را کاهش می‌دهد. فرض کنید یک شرکت در زمینه صنعت قهوه فعالیت دارد، اگر قیمت دانه‌های قهوه کاهش پیدا کند خبر خوبی برای افراد کافی‌شاپ دار می‌باشد اما برای مزرعه‌داران قهوه خبر خوبی نیست و اگر قیمت دانه‌های قهوه افزایش پیدا کند عکس حالت بالا اتفاق می‌افتد، وقتی در زمینه قهوه قرارداد آتی انجام شود، هم تولیدکننده و هم مصرف‌کننده، از قبل روی یک قیمت ثابت قرارداد خود را ثبت می‌کنند.

پس از مطالعه این محتوا شما با مفهوم قراردادهای آتی، انواع و کاربردهای آن به خوبی آشنا خواهید شد، ویژگی‌ها و بخش‌های مختلف آن را خواهید شناخت و همچنین مفهوم دوطرفه بودن قراردادهای آتی را درک خواهید کرد.

قرارداد چیست؟

طبق ماده ١٨٣ قانون مدنی، قرارداد یا عقد به معنای تعهدی است که بین یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر برای یک امر مشخص انجام می‌شود و مورد قبول تمام افراد افراد انجام دهنده قرارداد است.
پس از عقد قرارداد بین طرفین آن یک رابطه جدید حقوقی برقرار می‌شود و هرکدام از آن‌ها باید طبق قرارداد انجام شده، تعهداتی را انجام دهند. توافق افراد در قرارداد، جزء اصلی هر قراردادی است، برای مثال در معامله یک خودرو طرفین توافق می‌کنند یکی به عنوان فروشنده خودروی خود را در قبال پرداخت قیمت آن به خریدار بدهد.

قراردادهای آتی چیست؟

رارداد آتی قراردادی است که طبق آن فروشنده متعهد می‌شود در زمان معین، مقدار معینی از کالای مشخصی را به قیمت مشخص شده بین طرفین، به خریدار بفروشد و خریدار هم تعهد می‌کند که آن کالا را در زمان مشخص از فروشنده بخرد و طرفین برای اطمینان از انجام معامله باید مبلغی تحت عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند.

انواع قراردادهای آتی کدام است؟

قراردادهای آتی به دو دسته قابل تقسیم هستند.

• دسته اول شامل قراردادهایی است که برای معاملات مربوط به کالاهای فیزیکی مثل گندم، طلا، نفت خام و… می‌باشند.

قراردادهای آتی برای کالاهای فیزیکی در ایران چند سال پیش با سکه آغاز شد و در حال حاضر این قراردادها برای زعفران نیز انجام می‌شوند، همچنین زمینه لازم برای کالاهای دیگر نیز فراهم خواهد شد.

• دسته دوم قراردادهای آتی شامل قراردادهای آتی سهام و شاخص هستند.

قراردادهای آتی مربوط به سهام در سال ٩٧ در ایران شروع به فعالیت کردند و با استقبال خوبی مواجه شدند.
با گسترش این گونه بازارها علاوه بر داشتن منافع بسیار برای مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان ضرراتی  به دلالان وارد خواهد شد.

ویژگی‌های قراردادهای آتی چیست؟

• هزینه کم معاملات آتی نسبت به معاملات نقدی یکی از ویژگی‌های بارز قراردادهای آتی می‌باشد.
• وجود اتاق پایاپای در چنین معاملاتی باعث می‌شود پشتوانه‌ای برای طرفین معامله وجود داشته باشد و همچنین ریسک معامله را کاهش خواهد داد اگر اتاق پایاپای وجود نداشت این امکان وجود داشت که افراد از معامله خود پشیمان شوند یا قرارداد را فسخ کنند.

*اتاق پایاپای همان نماینده تشکیلات اداری سازمان بورس کالا است که اجرا و تسویه قراردادهای آتی معامله شده را به صورت نقدی و اعتباری به عده دارد.

• در این قراردادها سپرده اولیه وجود دارد که همان مبلغ پرداختی تضمین معامله است که پایبندی افراد به قرارداد عقد شده را افزایش می‌دهد.

کاربرد قراردادهای آتی چیست؟

قراردادهای آتی دارای مزایای بسیاری هستند، علاوه بر مواردی مثل امکان کنترل کردن ریسک‌ها و امکان انجام معاملات در قیمت‌های ثابت که پیش‌تر به آن‌ها اشاره شد.

موارد زیر نیز از کاربردهای دیگر قراردادهای آتی است.

• اگر افراد حقیقی در انجام معاملات خود نگران افزایش نرخ بهره باشند می‌توانند افزایش بالقوه نرخ بهره را با داد و ستد معاملات آتی مربوط به نرخ بهره خنثی کنند، مانند اوراق بهادار سی ساله آمریکا یا اوراق ده ‌ساله دفتر خزانه‌داری که انتخاب هر کدام از اوراق به افق زمانی مورد نظر افراد بستگی دارد.
• قراردادهای آتی به معامله گران امکان پیش‌بینی نوسان قیمت کالاها، ارز، شاخص‌های بازار سهام و بقیه دارایی‌ها را فراهم می‌کند.

برای مثال نوسان قیمت طلا را در نظر بگیرید، یک معامله‌گر آتی با  حدس درست مسیر نوسانی قیمت طلا، می‌تواند به سود برسد اما اگر حدس آن اشتباه باشد ممکن است ضرر کند.

بخش‌های مختلف مربوط به یک قراردادهای آتی استاندارد چیست؟

• بازار معاملات آتی تقریبا در ٢۴ ساعت شبانه روز و ۶ روز هفته باز هستند و هر محصول ساعات معاملاتی منحصر به فرد خود را دارد.
• هر معامله دارای یک گام مجاز افزایش قیمت است و تیک سایز، حداقل افزایش قیمت یک قرارداد خاص را نشان می‌دهد.
• هر کالا یا سند مالی یک حجم قرارداد استاندارد شده دارد که قابل تغییر نیست، به طور مثال یک قرارداد نفت خام همیشه نشان‌دهنده ١٠٠٠ بشکه می‌باشد.
• ارزش قرارداد نشان‌دهنده ارزش فعلی بازار کالا در قراردادهای آتی است که برای محاسبه آن باید حجم قرارد را قیمت فعلی آن ضرب کنیم

دو طرفه بودن بازار آتی به چه معناست؟

برای درک این موضوع آن را با یک مثال بیان می‌کنیم، به طور مثال وقتی افراد یک محصول را خریداری می‌کنند انتظار دارند که قیمت آن افزایش پیدا کند تا بتوانند با فروش آن سود کنند، این بدان معناست که کسب سود تنها زمانی ممکن است که قیمت‌ها رشد داشته باشند و زمانی که قیمت‌ها در حال کاهش هستند هیچ کسب سودی صورت نمی‌گیرد.

دو طرفه بودن بازار آتی به این معناست که در معاملات آتی افراد می‌توانند هم از کاهش و هم از افزایش قیمت کالاها کسب سود کنند و این به صورتی است که زمانی که قیمت کالایی افزایش پیدا می‌کند، معامله‌گران در قیمت‌های پایین خرید خود را انجام داده و در قیمت‌های بالاتر آن را به فروش می‌رسانند.
از طرف دیگر هم وقتی سرمایه‌گذاران پیش‌بینی می‌کنند که قیمت‌ها کاهش خواهند داشت، در قیمت‌های بازار اقدام به پیش‌فروش کالا کرده و پس از کاهش قیمت‌ها اقدام به خرید همان تعداد کالا می‌کنند و بدین ترتیب از خلاف بین قیمت خرید و فروش خود سود به دست می‌آورند. در واقع این امر باعث می‌شود که شما بدون توجه به شرایط اقتصادی بتوانید جهت درست حرکت قیمت‌های بازار را تشخیص دهید و هم از کاهش و هم از افزایش قیمت‌ها سود به دست آورید.

سخن پایانی

در انتها توجه داشته باشید که علاوه بر مزایای گفته شده برای استفاده از قراردادهای آتی، در مورد قراردادهای آتی سهام و شاخص، این قراردادها ممکن است باتوجه به شرایط برای معامله گران زیان هم داشته باشد، اگر قیمت سهام مورد نظر در هنگام بازگشایی نماد افزایش زیادی داشته باشد خریدار یا فروشنده با ضرر و زیان مواجه خواهند شد.

به پایان مقاله قراردادهای آتی رسیدیم، امیدواریم این مقاله مفید واقع شده باشد.

ممنون از همراهیتان.
مجموعه AccTrain  طی سالها تلاش  ارايه کننده انواع نرم افزارحسابداری موجود در بازار می باشد،.
مفتخریم پاسخ گوی نیاز شما باشیم .

برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص مالیات و مباحث مالی با ما همرا باشید.

مباحث مرتبط :

• مفهوم بازاریابی، بازاریابی مفید و موثر چگونه انجام می‌شود؟
• حسابرسی بیمه یا حسابرسی تامین اجتماعی چیست؟
• آموزش اتصال کلاینت در نرم‌افزار سپیدار
• مالیات شرکت زیان ده چگونه محاسبه می شود؟
• مراحل و استاندارهای مدیریت ریسک
• 7 مهارت ضروری برای تبدیل شدن به یک مدیر موفق
•  نحوه استعلام سوابق بیمه به چه صورت است؟
• صفر تا صد بیمه‌ بازرگانی و تفاوت آن با بیمه اجتماعی !
• مالیات بر استارت آپ‌ها چگونه است؟
• جرم شناسی مالیاتی چیست؟ موارد قانونی آن شامل چه مواردی است؟
• حسابدار کیست و چه وظایفی بر عهده دارد؟