قانون تامین اجتماعی : تعاریف و کلیات قوانین بیمه
قانون تامین اجتماعی یکی از مهم ترین قوانین در کشور است که برای کارگران و پرسنل اهمیت زیادی دارد.
اجرای درست این قوانین توسط کارفرمایان تأثیر مهمی در وضعیت بازنشستگی کارگران و برخورداری از حقوق و مزایای آن می‌باشد.
قانون تامین اجتماعی شامل 118 ماده و 40 تبصره است که پس از تصویب در مجلس سنا در تاریخ سوم تیرماه 1354 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.
در ادامه این محتوا، مواد 1 تا 27 قانون تامین اجتماعی یعنی فصل اول دوم که شامل تعاریف و ارکان و تشکیلات است را طبق موارد ذکر شده در سایت مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به طور خلاصه ذکر کرده‌ایم.
فصل اول: تعاریف و کلیات قانون تامین اجتماعی
ماده 1
به منظور اجرا، تعمیم و گسترش انواع بیمه‌های اجتماعی و استقرار نظام هماهنگ و متناسب با برنامه‌ای تأمین اجتماعی سازمان تأمین‌اجتماعی که در قانون تامین اجتماعی “سازمان” نامیده می‌شود تشکیل می‌گردد.
ماده 2_تعاریف قانون تامین اجتماعی
- بیمه شده شخصی است که رأسا مشمول مقررات تأمین اجتماعی بوده و با پرداخت مبالغی به عنوان حق بیمه حق استفاده از مزایای مقرر در‌این قانون را دارد.
- خانواده بیمه شده شخص یا اشخاصی هستند که به تبع بیمه شده از مزایای موضوع این قانون استفاده می‌کنند.
- کارگاه محلی است که بیمه شده به دستور کارفرما یا نماینده او در آنجا کار می‌کند.
- کارفرما شخص حقیقی یا حقوقی است که بیمه شده به دستور یا به حساب او کار می‌کند.
کلیه کسانی که به عنوان مدیر یا مسئول عهده‌دار اداره کارگاه هستند نماینده کارفرما محسوب می‌شوند و کارفرما مسئول انجام کلیه تعهداتی است که نمایندگان مزبور در قبال بیمه شده به عهده می‌گیرند. - مزد، حقوق یا کارمزد در این قانون شامل هر گونه وجوه و مزایای نقدی یا غیرنقدی مستمر است که در مقابل کار به بیمه شده داده می‌شود.
- حق بیمه عبارت از وجوهی است که به حکم این قانون و برای استفاده از مزایای موضوع آن به سازمان پرداخت می‌گردد.
- بیماری، وضع غیرعادی جسمی یا روحی است که انجام خدمات درمانی را ایجاب می‌کند، موجب عدم توانایی موقت اشتغال به کار می‌شود یا اینکه موجب هر دو در آن واحد می‌گردد.
- حادثه از لحاظ این قانون، اتفاقی پیش‌بینی نشده‌ای است که تحت تأثیر عامل یا عوامل خارجی در اثر عمل یا اتفاق ناگهانی رخ می‌دهد و موجب‌صدماتی بر جسم یا روان بیمه شده می‌گردد.
- غرامت به دستمزد و وجوهی اطلاق می‌شود که در ایام بارداری، بیماری و عدم توانایی موقت اشتغال به کار و عدم دریافت مزد یا حقوق به حکم‌این قانون به جای مزد یا حقوق به بیمه شده پرداخت می‌شود.
- وسایل کمکی پزشکی (پروتزواتز) وسایلی هستند که به منظور اعاده سلامت یا برای جبران نقص جسمانی یا تقویت یکی از حواس به کار‌می‌روند.
- کمک ازدواج مبغلی است که طبق شرایط خاصی برای جبران هزینه‌های ناشی از ازدواج به بیمه شده پرداخت می‌گردد.
- کمک عائله‌مندی مبلغی است که طبق شرایط خاص در مقابل عائله‌مندی توسط کارفرما به بیمه شده پرداخت می‌شود.
ماده 3
تأمین اجتماعی موضوع این قانون شامل موارد زیر می‌باشد.
- احوادث و بیماری‌ها
- بارداری
- غرامت دستمزد
- ازکارافتادگی
- بازنشستگی
- مرگ
ماده 4
مشمولین این قانون عبارتند از
- افرادی که به هر عنوان در مقابل دریافت مزد یا حقوق کار می‌کنند.
- صاحبان حرف و مشاغل آزاد
- دریافت‌کنندگان مستمری‌های بازنشستگی، ازکارافتادگی و فوت
ماده 5
اتباع بیگانه که در ایران طبق قوانین و مقررات مربوط به کار اشتغال دارند جز در مواردی که طبق مقاوله‌نامه‌ها و قراردادهای دو جانبه یا چند‌جانبه بین ایران و سایر کشورها مقرر گردیده است در صورتی که مشمول قانون حمایت کارمندان در برابر اثرات ناشی از پیری و از کارافتادگی و فوت نباشد مشمول مقررات این قانون خواهند بود.
ماده 6
اجرای هر یک از موارد مندرج در ماده 3 این قانون درباره روستاییان و افراد خانواده آنها به تدریج در مناطق مختلف مملکت و به تناسب‌توسعه امکانات و مقدورات سازمان به پیشنهاد هیأت مدیره و تصویب شورای عالی سازمان با توجه به ماده 117 این قانون خواهد بود.
ماده 7
افراد شاغل در فعالیت‌هایی که تا تاریخ تصویب این قانون مشمول بیمه‌های اجتماعی نشده‌اند به ترتیب زیر به پیشنهاد هیأت مدیره و تصویب وزیر رفاه اجتماعی مشمول مقررات این قانون قرار خواهند گرفت.
- موارد مذکور در بندهای (ج، د، ه، و) ماده 3 این قانون به تدریج و با توجه به امکانات سازمان اجراء خواهد شد، و در این صورت میزان‌حق بیمه با توجه به ماده 28 این قانون تا خاتمه سال 1354، 19% حقوق یا مزد و از اول سال 1355 معادل 21% حقوق یا مزد خواهد بود که در سال 1354 کارفرما 13% و بیمه شده 4% و دولت 2% و از سال 1355 کارفرما14% و بیمه شده 5% و دولت 2% می‌پردازند.
- موارد مذکور در بندهای الف و ب ماده 3 این قانون به تدریج و در صورتی اجرا خواهد شد که سازمان وسایل و امکانات درمانی لازم را برای‌بیمه‌شدگان فراهم نموده باشد.
الزام کارفرمایان یا افرادی که به موجب این ماده مشمول مقررات این قانون می‌شوند به تأدیه حق بیمه از تاریخی است که بیمه آنها از طریق انتشار آگهی در روزنامه و یا کتباً اعلام می‌شود.
ماده 8
بیمه افراد و شاغلین فعالیت‌هایی که تا تاریخ تصویب این قانون به نحوی از انحاء مشمول مقررات قانون بیمه‌های اجتماعی یا قانون بیمه‌های اجتماعی روستاییان قرار گرفته‌اند با توجه به مقررات این قانون ادامه خواهد یافت.
ماده 9
انجام تعهدات ناشی از موارد مذکور در بندهای (الف و ب) ماده 3 این قانون به عهده سازمان تأمین خدمات درمانی می‌باشد.
ماده 10
از تاریخ اجرای این قانون سازمان بیمه‌های اجتماعی و سازمان بیمه‌های اجتماعی روستاییان در سازمان تأمین اجتماعی ادغام می‌شوند و کلیه وظایف و تعهدات و دیون و مطالبات و بودجه و دارایی و کارکنان آنها با حفظ حقوق و سوابق و مزایای استخدامی خود که تا تاریخ تصویب و‌اجرای آیین‌نامه موضوع ماده 13 این قانون معتبر خواهد بود به سازمان منتقل می‌گردند.
ماده 11
تأسیسات و تجهیزات درمان سازمان بیمه‌های اجتماعی که از محل ذخایر سازمان مذکور تأمین شده است با حفظ مالکیت در اختیار‌سازمان تأمین خدمات درمانی قرار می‌گیرد.
فصل دوم : ارکان و تشکیلات قانون تامین اجتماعی
ماده 12
سازمان که زیر نظر وزیر رفاه اجتماعی اداره می‌شود دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی و اداری می‌باشد و امور مالی آن منحصرا طبق مقررات این قانون اداره خواهد شد.
ماده 13
آیین‌نامه‌های مالی و معاملاتی سازمان که وسیله وزارتخانه‌های رفاه اجتماعی و امور اقتصادی و دارایی تهیه می‌شود و آیین‌نامه‌های استخدامی‌که به تأیید سازمان امور اداری و استخدامی کشور می‌رسد پس از تأیید هیأت وزیران به تصویب کمیسیون‌های مربوط مجلسین خواهد رسید.
- وزارت رفاه اجتماعی مکلف است ظرف یک سال از تاریخ تصویب این قانون آیین‌نامه‌های مذکور را تهیه و تقدیم مجلسین نماید و تا تصویب مجلسین آیین‌نامه‌های فعلی قابل اجرا است.
- امور مالی و اداری و استخدامی سازمان تأمین خدمات درمانی تابع آیین‌نامه‌های مالی و اداری و استخدامی فعالی سازمان خواهد بود و تا تصویب‌آیین‌نامه استخدامی سازمان کارکنان تأمین خدمات درمانی تابع آیین‌نامه استخدامی فعلی سازمان بیمه‌های اجتماعی خواهند بود.
ماده 14
سازمان برای انجام وظایف خودداری تشکیلات مرکزی و شعب و نمایندگی‌هایی خواهد بود.
ماده 15
ارکان سازمان عبارتند از:
- شورای عالی
- هیأت مدیر
- حسابرس (بازرس)
ماده 16
اعضاء شورای عالی عبارتند از:
- وزیر رفاه اجتماعی که ریاست شورای عالی را به عهده خواهد داشت.
- وزیر امور اقتصادی و دارایی یا معاون او
- وزیر بهداری یا معاون او
- وزیر تعاون و امور روستاها یا معاون او
- وزیر کار و امور اجتماعی یا معاون او
- وزیر مشاور و رییس سازمان برنامه و بودجه یا معاون او
- رییس کل بانک مرکزی یا معاون او
- رییس کل بیمه مرکزی یا معاون او
و …
ماده 17
نمایندگان کارفرمایان، اصناف و بیمه‌شدگان برای مدت سه سال به عضویت شورای عالی انتخاب می‌شوند، تغییر آنها در مدت عضویت‌شورای عالی سازمان و تجدید انتخاب آنها بلامانع است.
ماده 18
آیین‌نامه داخلی شورای عالی سازمان پس از تصویب شورا به موقع اجرا گذارده خواهد شد.
ماده 19
وظایف و اختیارات شورای عالی سازمان به شرح زیر است:
- تصویب آیین‌نامه‌های اجرایی که طبق این قانون به آن محول شده است.
- اتخاذ تصمیم درباره خط مشی و سیاست کلی تأمین اجتماعی به پیشنهاد هیأت مدیره
- رسیدگی به بودجه و گزارش مالی و ترازنامه سازمان و تصویب آن
- تعیین حقوق و مزایای اعضاء هیأت مدیره پس از تأیید شورای حقوق و دستمزد و تعیین حق‌الزحمه حسابرس (بازرس) و تعیین حق حضور‌اعضای انتخابی شورای عالی
- تصویب خرید یا فروش اموال غیر منقول
- اتخاذ تصمیم در مورد بخشیدن بدهی کارفرمایانی که بدهی آنها از بیست هزار ریال کمتر بوده و به تشخیص هیأت مدیره قادر به پرداخت آن‌نمی‌باشند.
* کارفرمایانی که به عللی قادر به پرداخت حق بیمه معوقه نباشند و یا پرداخت بدهی به طور یکجا خارج از حدود قدرت مالی کارفرما و موجب تعطیل و یا وقفه کار کارگاه باشد شورای عالی می‌تواند به پیشنهاد هیأت مدیره کارفرما را از پرداخت تمام یا قسمتی از خسارات مقرر در این قانون معاف دارد همچنین ترتیبی برای تقسیط بدهی با رعایت مهلت کافی بدهد. - اتخاذ تصمیم در سایر اموری که رییس شورای عالی طرح آنها را در شورای عالی لازم تشخیص دهد.
ماده 20
هیأت مدیره مرکب از پنج نفر عضو به شرح زیر می‌باشد.
- معاون تأمین اجتماعی وزارت رفاه اجتماعی که رییس هیأت مدیره و مدیر عامل سازمان است.
- دو نفر عضو هیأت مدیره به پیشنهاد وزیر رفاه اجتماعی و تصویب هیأت‌وزیران
- یک نفر نماینده کارگران و یک نفر نماینده کارفرمایان به پیشنهاد وزیر رفاه اجتماعی و تصویب هیأت وزیران.
ماده 21
وظایف و اختیارات هیأت مدیره به شرح زیر است.
- پیشنهاد سیاست کلی و خط مشی و برنامه‌های اجرایی تأمین اجتماعی به شورای عالی
- تصویب دستورالعملهای اداری و داخلی سازمان به پیشنهاد رییس هیأت مدیره و مدیر عامل در حدود مقررات مربوط
- تأیید آیین‌نامه‌های اجرایی این قانون برای پیشنهاد آن به مراجع ذیصلاحیت
- تصویب برنامه و بودجه و گزارش مالی و ترازنامه سازمان جهت طرح در شورای عالی
- تصویب تشکیلات سازمان در حدود بودجه مصوب شورای عالی
- تصویب کلیه معاملاتی که مبلغ آن بیش از 5 میلیون ریال باشد.
ماده 22
تصمیمات هیأت مدیره با اکثریت آراء معتبر خواهد بود.
ماده 23
حسابرس (بازرس) برای هر سال مالی به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب شورای عالی انتخاب می‌شود حسابرس (بازرس) حق ندارد در امور سازمان مداخله کند ولی می‌تواند نظرات خود را به رییس هیأت مدیره و مدیر عامل سازمان اطلاع دهد.
* انتخاب مجدد‌حسابرس (بازرس) بلامانع است.
ماده 24
وظایف و اختیارات حسابرس (بازرس) همان است که در قانون تجارت برای بازرس شرکت تعیین گردیده است و حسابرس (بازرس) می‌تواند با اطلاع رییس هیأت مدیره و مدیر عامل به دفاتر سازمان رسیدگی و هر گونه توضیح و اطلاع را که به منظور انجام وظیفه لازم بداند اخذ کند.
ماده 25
ترازنامه سالانه و گزارش مالی و صوت دارایی و بدهی سازمان باید حداقل 30 روز قبل از طرح در شورای عالی به حسابرس (بازرس) داده شود و پس از رسیدگی با گزارش حسابرس (بازرس) به شورای عالی تقدیم گردد.
_حسابرس (بازرس) مکلف است نسخه‌ای از گزارش خود را ده‌روز قبل از تشکیل شورای عالی به هیأت مدیره تسلیم کند.
ماده 26
وظایف و اختیارات رییس هیأت مدیره و مدیر عامل به شرح زیر است.
- اجرای برنامه‌ها و مصوبات شورای عالی هیأت مدیره
- تهیه و تنظیم بودجه و برنامه و گزارش مالی و ترازنامه و پیشنهاد آن به هیأت مدیره و تقدیم بودجه حداکثر سه ماه قبل از اتمام سال به شورای‌عالی
- پیشنهاد تشکیلات سازمان با رعایت برنامه و بودجه مصوب به هیأت مدیره
- تصویب و انجام معاملات تا 5 میلیون ریال
ماده 27
رییس هیأت مدیره و مدیر عامل که مسئول اداره امور سازمان و مأمور اجرای این قانون و مصوبات شورای عالی و هیأت مدیره می‌باشد بر‌کلیه تشکیلات سازمان ریاست داشته و برای اداره امور سازمان در حدود این قانون و آیین‌نامه‌های آن دارای اختیارات کامل می‌باشد.
رییس هیأت مدیره‌و مدیر عامل در مقابل اشخاص حقیقی یا حقوقی و کلیه مراجع قانونی نماینده سازمان بوده و می‌تواند این حق را شخصا یا به وسیله وکلا و نمایندگی‌که تعیین می‌کند اعمال نماید.
فصل سوم : منابع درآمد مأخذ احتساب (حق بیمه و نحوه وصول آنمواد قانونی 28 الی 37) ماده 28منابع درآمد سازمان
- حق بیمه از اول مهر ماه تا پایان سال 1354 به میزان 28% مزد یا حقوق است که 7% آن به عهده بیمه شده و 18%به عهده کارفرما و 3% به وسیله دولت تأمین خواهد شد.
- درآمد حاصل از وجوه، ذخایر و اموال سازمان
- وجوه حاصل از خسارات و جریمه‌های نقدی مقرر در این قانون
- کمک‌ها و هدایا
ماده 29
9% از مأخذ محاسبه حق بیمه مذکور در ماده 28 این قانون حسب مورد برای هزینه‌های ناشی از موارد مذکور در بندهای الف و ب ماده 3 این قانون، و بقیه به سایر تعهدات اختصاص خواهد یافت.
ماده 30
کارفرمایان موظفند از کلیه وجوه و مزایای مذکور در بند 5 ماده 2 این قانون حق بیمه را کسر و به اضافه سهم خود به سازمان پرداخت‌نمایند.
ماده 31
بیمه‌شدگانی که تمام یا قسمتی از مزد و درآمد آنها به وسیله مشتریان یا مراجعین تأمین می‌شود، درآمد تقریبی هر حرفه به پیشنهاد هیأت مدیره و تصویب شورای عالی تعیین و مأخذ دریافت حق بیمه قرار خواهد گرفت.
ماده 32
بیمه‌شدگانی که کارمزد دریافت می‌کنند، حق بیمه مأخذ کل درآمد ماهانه آنها احتساب و دریافت می‌شود، این حق بیمه نباید از حق بیمه‌ای که به حداقل مزد کارگر عادی تعلق می‌گیرد کمتر باشد.
ماده 33
حق بیمه کارآموزان باید به نسبت مزد یا حقوق آنها پرداخت شود و میزان حق بیمه نباید از میزانی که به حداقل‌مزد یا حقوق تعلق می‌گیرد کمتر باشد.
توجه داشته باشید اگر مزد یا حقوق کارآموز کمتر از حداقل دستمزد باشد، پرداخت مابه‌التفاوت حق بیمه سهم کارآموز به‌عهده کارفرما خواهد بود.
ماده 34
اگر بیمه‌شده برای دو یا چند کارفرما کار کند، هر یک از کارفرمایان مکلف هستند به نسبت مزد یا حقوقی که پرداخت می‌کنند، حق بیمه فرد بیمه شده را از مزد یا حقوق او کسر و به اضافه سهم خود به سازمان پرداخت نمایند.
ماده 35
ماده 35_سازمان می‌تواند در موارد لزوم با تصویب شورای عالی، مزد یا حقوق بیمه‌شدگان بعضی از فعالیت‌ها را طبقه‌بندی نماید و حق بیمه را بر اساس درآمد مقطوع، وصول و کمک‌های نقدی را بر همان اساس محاسبه و پرداخت کند.
به پایان قانون تامین اجتماعی رسیدیم، امیدواریم این مقاله مفید واقع شده باشد.
ممنون از همراهیتان.
مجموعه AccTrain طی سالها تلاش ارايه کننده انواع نرم افزارحسابداری موجود در بازار می باشد،.
مفتخریم پاسخ گوی نیاز شما باشیم .
جهت کسب اطلاعات بیشتراز حسابداری و نرم افزارهای حسابداری با ما همراه شوید.
مباحث مرتبط :
- قانون مالیات بر ارزش افزوده (بخش اول)
- قانون مالیات بر ارزش افزوده (بخش دوم)
- باب سوم قانون مالیات‌های مستقیم (بخش دوم)
- باب سوم قانون مالیات‌های مستقیم (بخش اول)
- باب اول و دوم قانون مالیات‌های مستقیم
- قوانین حسابداری ، حسابداران بدانند!
- حسابداری مالی
- حسابداری نقدی و تعهدی
- حسابداری آنلاین : نرم افزارهای آنلاین
- انواع نرم افزار حسابداری و کاربردهای آنها
