دریافت دیه در بیمه شخص ثالث

در دو دهه اخیر با توجه به کاهش کیفیت و ایمنی خودروهای تولید داخل مسئله جرح و خسارات ناشی از تصادفات به موضوع مهم و مناقشه بر انگیزی تبدیل شده است.
در این راستا اشنایی با نحوه دریافت دیه در بیمه شخص ثالث و قوانین و مقررات مربوطه برای هر ایرانی تا حدودی ضروری به نظر می رسد.
لذا بر ان شدیم تا ضمن معرفی بیمه شخص ثالث و طرفین ان، شرایط و قوانین مربوطه را نیز تشریح کنیم.
در این مقاله به ترتیب موضوعات برای اشنایی با نحوه دریافت دیه در بیمه شخص ثالث زیر مورد بحث قرار می‌گیرند:

• تاریخچه و اشنایی با بیمه شخص ثالث
• طرفین و میزان پوشش بیمه شخص ثالث
• جریمه دیرکرد و نداشتن بیمه نامه
• قوانین دیه در تصادفات جرحی و فوتی
• مراحل گرفتن دیه تصادفات
• زمان پرداخت دیه تصادفات
• نحوه شکایت از مقصر تصادفات

بیمه شخص ثالث

1) تاریخچه و نحوه تشکیل

در ابتدای قرن بیستم میلادی با افزایش تولد خودرو و کاهش قیمت ان، استفاده از خودرو رواج بسیاری پیدا کرد.
همزمان با این اتفاقات به دلایلی از جمله:

• نبود فرهنگ اتومبیل رانی
• عدم تالیف کامل و جامع قوانین رانندگی
• عدم ایجاد زیر ساخت‌ها لازم
• و ایمن نبودن خودرهای تولیدی

استفاده از اتومبیل خسارات متعددی را متوجه سرنشینان و سایرین می‌گردید.
با وجود چنین اتفاقاتی رانندگان مجبور بودند هزینه‌های گزافی بابت تعمیر و جبران خسارات اتفاق افتاده پرداخت کنند.
پس از رخداد این اتفاقات، ایده ایجاد اولین بیمه شکل گرفته و اولین بیمه نامه در سال ۱۸۹۸ و بعد از ساخت اولین خودروی گازوئیلی در آمریکا صادر شد.

در ایران، قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسیله نقلیه موتوری زمینی در قبال شخص ثالث که با نام بیمه شخص ثالث معروف است در ۲۹ دی ماه سال ۱۳۴۷ به تصویب رسید.
بر این اساس بیمه گذاران این بیمه نامه می‌توانستند از پوشش‌های این بیمه نامه در مقابل خسارات وارد شده به اشخاص ثالث استفاده کنند.

با تاسیس بیمه مرکزی در سال ۱۳۵۰، این بیمه نامه در کنار بیمه بدنه یکی از زیر شاخه‌های بیمه های خودرو قرار گرفت.
پس از ان نیز با تصویب قانون های مختلف به صورت یک بیمه نامه جامع و اجباری در ایران شد.

2) بیمه نامه شخص ثالث و طرفین آن

در بیمه نامه شخص ثالث سه طرف درگیر هستند:

• راننده وسیله نقلیه
• شرکت بیمه‌گر
• افراد زیان دیده در حادثه

در این بیمه نامه شرکت بیمه با توجه به قرارداد با طرف اول خسارت وارده به طرف سوم را پرداخت می‌کند.
بر این اساس نام بیمه نامه شخص ثالث است.
در واقع هر فرد دیگری به غیر از راننده که در یک حادثه تصادف، زیان مالی و جانی داشته باشند شخص ثالث به حساب می آید و خسارتش با این بیمه نامه قابل جبران است.

در برخی از حوادث ممکن است خسارات بسیار سنگینی اتفاق افتاده بیافتد که پرداخت چنین خسارتی برای راننده مقصر بسیار سخت باشد.
بیمه شخص ثالث با دریافت مبالغی به صورت اقساط و یا به صورت نقدی خسارات را به صورت یکجا به فرد زیان دیده پرداخت می‌کند.

3) پوشش بیمه شخص ثالث

بر اساس “قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقابل شخص ثالث ” تمامی وسایل نقلیه باید بیمه شخص ثالث داشته باشند.
در ماده یک این قانون گفته شده است که:

کلیه دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی و انواع یدک و تریلر متصل به وسایل مزبور و قطارهای راه آهن اعم از اینکه اشخاص حقیقی یا حقوقی باشند مسئول جبران خسارات بدنی و مالی هستند که در اثر حوادث وسایل نقلیه مزبور یا محمولات آن‌ها به اشخاص ثالث وارد شود و موظفند بیمه شخص ثالث را تهیه نمایند.

قانون بیمه شخص ثالث

بیمه شخص ثالث دو نوع پوشش جانی و پوشش مالی را تحت پوشش قرار می‌دهد.
پوشش جانی در صورت بروز اسیب‌هایی از جمله:

• شکستگی
• نقص عضو
• ازکارافتادگی (جزئی یا کلی ـ موقت یا دائم)
• فوت

میزان این پوشش‌ها بر اساس دیه مشخص شده از سوی قوه قضائیه مشخص می‌شود.
میزان دیه در سال ۱۳۹9 برای ماه حرام 440 میلیون تومان و برای ماه غیر حرام 330 میلیون تومان می‌باشد که هر دو این پوشش‌ها در بیمه نامه شخص ثالث فرد درج می‌شود.

پوشش مالی بیمه شخص ثالث نیز هر ساله با توجه به میزان دیه محاسبه و اعلام می‌شود.
هر سال مبلغی به عنوان قیمت پایه بیمه ثالث اعلام می‌شود و بیمه گذاران می‌توانند به انتخاب خود پوشش های مالی بالاتر را انتخاب و خریداری نمایند.

• بر اساس مصوبه بیمه مرکزی رای سال 1399میزان پایه پوشش مالی 11 و حداکثر 40 میلیون تومان است.
• برخی شرکت‌های بیمه‌گر نظیر بیمه شخص ثالث ایران حداکثر پوشش مالی بیمه شخص ثالث را 220 میلیون تومان اعلام کرده اند.
• بر اساس این مصوبه خودرویی که قیمت آن بالاتر از ۲۲۰ میلیون تومان ارزش‌گذاری شود خودرو نامتعارف شناخته می‌شود.

4) جریمه دیرکرد و نداشتن بیمه نامه

مبلغ جریمه‌های بیمه ثالث در همه شرکت‌های بیمه به صورت روز شمار محاسبه می‌شود.
با گذشت هر روز از تاریخ تمدید، بر مبلغ جریمه اضافه می‌شود.
میزان نرخ جریمه بیمه خودرو بر اساس تعداد سیلندر و بر اساس نوع خودرو که سواری یا بارکش و حتی بر اساس ظرفیت باری خودرو و … تعیین می‌شود.
در جدول زیر نحوه محاسبه جریمه دیر کرد بیمه شخص ثالث در سال ۹۷ را مشاهده می‌کنید:

جریمه دیر کرد بیمه شخص ثالث به صورت روزانه محاسبه شده و به مبلغ بیمه ثالث اضافه می‌شود.
حداکثر تعداد روزهایی که برای نداشتن بیمه ثالث باید جریمه پرداخت کرد برابر با ۳۶۵ روز (یکسال) است.
در صورت عدم پرداخت اقساط بیمه شخص ثالث در بیمه نامه های ثالث قسطی انقضای بیمه شخص ثالث اتفاق می افتد.

قوانین دیه در تصادفات جرحی و فوتی

1) قوانین دیه در تصادفات جرحی

اگر تصادفی منجر به خسارت بدنی و یا جانی باشد باید به چند موضوع توجه داشت.
نحوه دریافت دیه در بیمه شخص ثالث برای خسارات منجر به جرح بر اساس ماده ۱۶ قانون اصلاح بیمه اجباری مسئولیت مدنی است.

” اگر در حوادث رانندگی منجر به صدمات بدنی غیر از فوت، بیمه‌گر وسیله نقلیه مسبب حادثه یا صندوق تامین خسارت‌های بدنی حسب مورد موظفند پس از دریافت گزارش کارشناس راهنمایی و رانندگی یا پلیس راه و در صورت لزوم گزارش سایر مقامات انتظامی و پزشکی قانونی بلافاصله حداقل ۵۰درصد از دیه تقریبی را به اشخاص مورد نظر در بیمه شخص ثالث زیان‌دیده پرداخت کرده و باقی‌مانده آن را پس از معین شدن میزان قطعی دیه بپردازند.”

ماده ۱۶ قانون اصلاح بیمه اجباری مسئولیت مدنی

تبصره– در حوادث رانندگی منجر به فوت، شرکت های بیمه می‌توانند در صورت توافق با راننده مسبب حادثه و ورثه متوفی، بدون نیاز به رأی مراجع قضائی، دیه و دیگر خسارت‌های بدنی وارده مطابق قرارداد بیمه شخص ثالث پرداخت نمایند.

ماده ۱۶ قانون اصلاح بیمه اجباری مسئولیت مدنی

در حوادث رانندگی منجر به فوت شرکت‌های بیمه شخص ثالث می‌توانند در صورت توافق با راننده مسبب حادثه و وراث متوفی بدون نیاز به رای مراجع قضایی، دیه و دیگر خسارت‌های بدنی وارده را پرداخت کنند.

2) قوانین دیه در تصادفات منجر به فوت

تصادفات منجر به فوت عموما دارای دو جنبه عمومی و خصوصی می‌باشند.
مجازات حبس یا جزای نقدی به جنبه عمومی آن بر می‌گردد و پرداخت دیه مجازات خصوصی است که در صورت مطالبه اولیای دم قابل اجرا و پرداخت است.

هرگاه بی احتیاطی یا بی مبالاتی یا عدم رعایت نظامات دولتی یا عدم مهارت راننده ( اعم از وسائط نقلیه زمینی یا آبی یا هوایی ) یا راننده وسیله موتوری منتهی به قتل غیر عمدی شود مرتکب به شش ماه تا سه سال حبس و نیز به پرداخت دیه در صورت مطالبه از ناحیه اولیای دم محکوم می‌شود.

ماده ۷۱۴ قانون مجازات اسلامی

در کنار این موضوع ارتکاب جرائمی از جمله:

• رانندگی در حال مستی
• نداشتن گواهینامه رانندگی
• داشتن سرعت غیر مجاز
• حرکت دادن اتومبیل با علم به وجود نقص فنی
• عدم رعایت محل عبور عابر پیاده
• عبور از محل های عبور ممنوع

از عوامل تشدید کننده مجازات است که حداقل مجازات را به میزان ۳/۲ حداکثر مجازات مذکور در این ماده افزایش می‌دهد.
قتل ناشی از تصادفات رانندگی، قتل غیر عمدی محسوب می شود و در نتیجه مقصر ضامن پرداخت دیه کامل است.
در مواردی که مصدوم دچار صدمات متعدد می گردد و پس از آن فوت می نماید براساس بند ب ماده ۵۳۸ قانون مجازات جدید در صورت تعدد صدمات چنانچه مرگ یا قطع عضو یا آسیب بیشتر، در اثر سرایت تمام صدمات باشد، تنها دیه نفس یا عضو یا آسیب بزرگتر ثابت می‌شود و اگر مرگ یا قطع عضو یا آسیب بزرگتر در اثر سرایت برخی از صدمات باشد، دیه صدمات مسری در دیه نفس یا عضو یا آسیب بزرگتر تداخل می‌کند و دیه صدمات غیرمسری، جداگانه محاسبه و مورد حکم واقع می‌شود.

مسئولیت پرداخت هزینه ها

شرکت‌های بیمه بر اساس بیمه نامه ای که هر فرد دارد مسئول پرداخت دیه می باشند.
پرداخت این خسارات باید در حکم دادگاه قید شود زیرا در غیر این صورت اداره بیمه خود را موظف به پرداخت نمی داند و از این جهت مشکلاتی برای طرفین ایجاد می گردد.
در خصوص هزینه های مازاد بر دیه از جمله هزینه بیمارستان و درمان، معمولا هزینه‌های مازاد بر دیه قابل مطالبه است و زیان دیده می‌تواند با تقدیم دادخواست حقوقی، این هزینه‌ها را از مقصر مطالبه نمود.
خسارات معنوی قابل مطالبه نیستند و در نتیجه از باب تاملات روحی که ممکن است مصدوم و یا خانواده‌اش متحمل شده باشند نمی‌توان درخواست خسارت کرد.

ماده ۷۱۴ قانون مجازات اسلامی

مراحل گرفتن دیه بیمه شخص ثالث تصادفات منجر به فوت

فرآیند پیگیری دریافت دیه در بیمه شخص ثالث، پرونده‌های خسارت جانی کمی متفاوت‌تر از خسارت‌‌های مالی است.
افراد مقصر در حوادث رانندگی که دارای خسارت جانی هستند به ترتیب باید مراحل زیر را قدم به قدم انجام دهند:

1) اعلام حادثه تماس با پلیس و اورژانس

در حوادث منجر به جرح مقصر بایستی حتما با پلیس تماس گرفته تا با حضور پلیس در محل گزارش حادثه ثبت گردد.
پلیس باید مدارک لازمه را از جمله گواهینامه، کارت ماشین و بیمه نامه شخص ثالث راننده مقصر را بررسی کرده و کروکی حادثه را به همراه اظهارات طرفین تصادف ثبت نماید.
نیروهای اورژانس نیز با حضور در محل فرد آسیب دیده و یا فوت شده را به بیمارستان منتقل می‌کنند.

2) تشکیل پرونده در کلانتری

فرد مقصر با همراه داشتن اصل و کپی مدارک به افسر نگهبانی کلانتری مراجعه کرده و تشکیل پرونده دهد.
فرم ثنا مرحله دیگه ای از این روند هست که باید از دفاتر خدمات امور قضایی دریافت گردد.
سیستم ثنا به فرد کمک می‌کند تا روند پیگیری پرونده را به صورت آنلاین بررسی و پیگیری نماید.

3) دریافت کروکی از پلیس راهنمایی و رانندگی

تمامی حوادثی که خسارات جانی دارند حتما باید کروکی تصادف داشته باشند.
کروکی از جمله مدارک لازم برای اورژانس و برای سایر کارای پرونده لازم است. کروکی رو هم باید از همون افسری که در صحنه تصادف حاضر بوده تهیه کنید.

4) تشکیل پرونده در بیمه ثالث

یکی از مهمترین کارهایی که فرد مقصر حادثه باید انجام دهد دریافت اصالت بیمه نامه ثالث است.
برای این کار بعد از دریافت کروکی از پلیس راهنمایی و رانندگی باید به کلانتری مراجعه کرده و نامه درخواست اصالت بیمه نامه رو از کلانتری دریافت و آن را به شرکت بیمه ارائه نمایید.

5) پیگیری پرونده در دادسرا

بعد از تعیین حکم، مقصر احضار و حکم به طرفین اعلام می‌شود.
در صورت عدم اعتراض به رای، دو طرف با داشتن رای قاضی برای دریافت دیه در بیمه حاضر می‌شوند.
در این مرحله تمامی مدارک توسط کارشناسان شرکت بیمه بررسی کامل و در صورت تایید، دیه اعلام شده به صورت کامل پرداخت می‌شود.

زمان پرداخت دیه توسط بیمه

زمان پرداخت دیه توسط بیمه گر بر اساس قانون بیمه اجباری شخص ثالث مصوب ۱۳۹۵ و طبق مفاد ۳۱-۳۲-۳۳ معین شده است که به اختصار عرض می‌گردد:

• ماده ۳۱- بیمه گر یا صندوق حسب مورد مکلف به پرداخت خسارت متعلقه حداکثر تا ۱۵ روز پس از دریافت مدارک مورد نیاز هستند.
• ماده ۳۲- زیان دیده یا اولیاء دم متوفی موظفند پس از قطعی شدن مبلغ خسارت برای تکمیل پرونده به بیمه گر یا صندوق مراجعه کنند.
  بیمه گر نیز مکلف است حداکثر ظرف بیست روز از تاریخ قطعی شدن، مبلغ خسارت را به زیان دیده بپردازد در صورت عدم مراجعه زیان دیده مبلغ مذکور نزد صندوق تودیع و قبض واریز بیمه گر به مرجع قضایی تحویل و بیمه گر بری الذمه خواهد بود.
  صندوق نیز مکلف است به محض مراجعه زیاندیده مبلغ را عیناً به ایشان پرداخت کند.
• ماده ۳۳- در صورت عدم پرداخت خسارت توسط بیمه گر یا صندوق حسب مورد طبق تکلیف(ماده ۳۱و۳۲) زیاندیده حق مطالبه جریمه تاخیر در پرداخت خسارت را (به ازای هر روز تاخیر نیم در هزار مبلغ خسارت) را خواهد داشت.

بخش آموزشهای حسابداری
بخش آموزشهای مالیات
بخش آموزشهای بیمه