تجدید ارزیابی دارایی‌ها چیست و چرا باید انجام شود؟

تجدید ارزیابی، عملیات و روندی است که برای شفاف سازی کلیه دارایی‌های غیرنقدی و مستهلک انجام می‌شود.
افراد حقیقی و حقوقی موظف هستند که به صورت دوره‌ای و هر ۵ سال یکبار تجدید ارزیابی را انجام دهند.
و مبالغ این تجدید ارزیابی انجام شده را در دفاتر قانونی به حساب مازاد ناشی از تجدید ارزیابی منظور نمایند و همچنین موظف هستند که صورت‌های مالی آن‌ها را نیز منعکس کنند.

همانطور که گفته شد تجدید ارزیابی دارایی‌ها به معنای شفاف سازی دارایی‌های غیر نقدی یک شرکت سهامی است.
شفافیت دارایی‌ها در هر کشور و کسب و کاری، مخصوصا کشورهایی که دارای بازار سرمایه قدرتمندی هستند بسیار مهم و مورد توجه است و صاحبان شرکت‌ها باید سهامدارن خود را از دارایی‌ها و شیوه نگهداری آن‌ها در شرکت مطلع سازند. یکی از مهم‌ترین مسائلی که باعث شد در سال‌های گذشته بورس صعود آنچنانی داشته باشد، مسئله افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی است.

تجدید ارزیابی دارایی‌ها چیست؟

بنابراین به معنای ساده می‌توان گفت تجدید ارزیابی به معنی به روز کردن ارزش دارایی‌های شرکت است.
منظور از این دارایی‌ها‌، با توجه به استانداردهای حسابداری دارایی‌هایی است که قابل تجدید ارزیابی هستند و شامل دارایی‌های ثابت مشهود، سرمایه‌گذاری بلند مدت و دارایی زیستی مولد است.

تجدید ارزیابی دارایی‌ها به چند روش انجام می‌شود؟

تجدید ارزیابی ممکن است به دو صورت تجدید ارزیابی مثبت و تجدید ارزیابی منفی انجام شود.

• تجدید ارزیابی مثبت زمانی اتفاق می‌افتد که ارزش دارایی تنظیم می‌شود تا منعکس کننده افزایش ارزش باشد و نباید به صورت درآمد آن را ثبت کرد.

این سود باید به یک حساب ارزش‌گذاری عودت داده شود، که این حساب شامل همه تجدید ارزیابی‌های مثبت دارایی‌های یک شرکت است تا زمانی که این دارایی‌ها فروخته شوند

• اما تجدید ارزیابی منفی زمانی است که ارزش دارایی به دلیل اختلال کاهش می‌یابد و ضرر باید به صورت برابر با هر مازاد تجدید ارزیابی حذف شود، اگر این ضرر بیشتر از مازاد باشد یا اگر مازاد وجود نداشته باشد این تفاوت باید تحت عنوان ضرر گزارش شود.

مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها به چه معناست؟

طبق تعاریف گفته‌شده تجدید ارزیابی به معنای به روز کردن ارزش دارایی‌های شرکت می‌باشد که افزایش مبلغ دفتری یک دارایی، در نتیجه تجدید ارزیابی آن مستقیماً تحت عنوان مازاد تجدید ارزیابی ثبت و در ترازنامه به عنوان بخشی از حقوق صاحبان سهام نمایش داده می‌شود.

استهلاک و ارزش‌گذاری به چه معناست؟

پس از ارزیابی مجدد یک دارایی باید استهلاک آن را بر اساس ارزش جدید دارایی در نظر گرفت.
محاسبه استهلاک به صورت مستقیم انجام خواهد شد.‌
در این روش باید ارزش جدید دارایی را به سال‌های باقی مانده عمر مفید آن تقسیم کنید تا هزینه استهلاک جدید به دست بیاید.

تفسیر نادرست افزایش سرمایه

تجدید ارزیابی یک روش مجاز است که دارای هیچ اجباری نیست.
بنگاه‌های اقتصادی می‌توانند از روش بهای تمام شده یا تجدید ارزیابی برای به روز کردن دارایی‌های خود استفاده کنند.
پس از ممنوع شدن افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی شرکت‌ها به سمت تجدید ارزیابی رفتند و مازاد آن را طبق قانون به حساب افزایش سرمایه منظور کردند. مهم‌ترین مزیت تجدید ارزیابی، بهبود کیفیت اطلاعات ترازنامه بنگاه‌ها، به روز کردن استهلاک دارایی‌ها و افزایش شفافیت مالی می‌باشد. مهمترین خسارت تجدید ارزیابی نیز تفسیر نادرست افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی در بازار سرمایه می‌باشد.

چرا شرکت‌ها باید تجدید ارزیابی دارایی‌ها را انجام دهند؟

در اصل شرکت برای بقا و تداوم خود اقدام به تجدید ارزیابی دارایی‌ها می‌نماید.

همانطور که می‌دانید با توجه به شرایط اقتصادی کشور و میزان تورم موجود ارزش دارایی‌های یک شرکت در زمان تاسیس آن، پس از گذشت مدتی، دیگر به همان اندازه اولیه نیست و اگر شرکت قصد داشته باشد همان دارایی را خریداری یا تعویض نماید باید چندین برابر هزینه استهلاک سال‌های گذشته هزینه کند. به همین دلیل برای تداوم فعالیت، شرکت‌ها باید ارزش و میزان دارایی‌های خود را با میزان رشد و تورم همسان سازند و اقدام به سرمایه‌گذاری کنند. مخصوصا در کشور ما برای جلوگیری از نابودی چرخه تولید، دارایی‌های شرکت باید حداقل هر ۵ سال یک بار در طبقات مختلف تجدید شوند.
این افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی با رعایت قوانین و مقررات موجود انجام شود، معاف از مالیات است.

شرکت‌ها اغلب از انجام تحدید ارزیابی دارایی‌ها و افزایش سرمایه از این محل خودداری می‌کنند، بنظر شما چرا؟

طبق قوانین سازمان امور مالیاتی کشور، هزینه استهلاک مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی پذیرفته نمی‌شود.

این به این معنا است که اداره امور مالیاتی کشور این هزینه را به عنوان هزینه‌ای که بتواند مالیات را کاهش دهد نمی‌پذیرد، یعنی هزینه استهلاک پس از تجدید ارزیابی بالا رفته و متعاقبا از سود شرکت کسر می‌شود، پس در نتیجه باید مالیات کمتری پرداخت شود. اما سازمان امور مالیاتی این موضوع را قبول نمی‌کند و مالیاتی متناسب با سود قبل از تجدید ارزیابی دارایی‌ها را طلب می‌کند که به همین دلیل شرکت‌ها باید علاوه‌ بر هزینه تجدید ارزیابی دارایی‌ها، مالیات بیشتری هم به سازمان امور مالیاتی بپردازند.

از طرف دیگر، سهامداران عمده شرکت‌ها مشکل دیگر این موضوع هستند به این صورت که اگر یک شرکت اقدام به تجدید ارزیابی دارایی‌ها نماید، هزینه استهلاک بیشتری را ذخیره می‌کند که در نهایت از سود شرکت کاسته می‌شود و در نتیجه میزان سود قابل تقسیم بین سهامداران کم خواهد شد در نتیجه برخی سهامداران عمده به این دلیل که شرکت‌های مورد سرمایه‌گذاری خود را با هدف مشخص خریداری و مدیریت می‌کنند از این موضوع سرباز می‌زنند.

تجدید ارزیابی برای سرمایه گذاران

طبق موارد موجود، وقتی که سهم‌ها اقدام به تجدید ارزیابی دارایی‌های خود می‌کنند با اقبال سهامداران مواجه می‌شود.

در واقع از زمان انتشار گزارش طرح توجیهی افزایش سرمایه در سامانه کدال، تا قبل از برگزاری مجمع، معمولا رشدهای چند صددرصدی برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌شود که دلیل آن بزرگتر شدن دارایی‌های سرمایه‌ای و ارزش دفتری است که طی آن سرمایه‌گذار انتظار دارد قیمت سهم هم رشد کند. این در حالی است که پس از افزایش سرمایه قیمت سهم اختلاف زیادی با ارزش دفتری سهم پیدا می‌کند و این امر موجب می‌شود تا قبل از برگزاری مجمع، قیمت سهم طی معاملات رشد چشمگیری داشته باشد. و اگر شرکت بتواند طی معاملاتی زیان انباشته را صفر کند یا آن را به سود انباشته تبدیل کند قیمت سهم رشد دوچندانی خواهد داشت.

قوانین تجدید ارزیابی دارایی

طبق استاندارد حسابداری شماره ١١ بند ٣٣ (دارایی‌های ثابت مشهود) دوره تجدید ارزیابی دارایی‌های ثابت مشهود وابسته به تغییرات ارزش منصفانه دارایی‌ها است که ٣ الی ۵ سال است و دوره تجدید ارزیابی سرمایه‌گذاری‌ها نیز یک ساله است.

طبق بند ۴٢ استاندار حسابداری شماره ١١، مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها تحت عنوان درآمد تحقق نیافته شناسایی می‌شود و افزایش سرمایه از آن محل، به جز مواردی که قانون معین کرده، مجاز نمی‌باشد.

ماده ١۴٩ قانون مالیات‌های مستقیم بیان می‌کند که افزایش بهای ناشی از تجدید ارزیابی با رعایت استانداردهای حسابداری مشمول پرداخت مالیات بر درآمد نیست.

همچین هزینه استهلاک ناشی از افزایش تجدید ارزیابی به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی تلقی نمی‌شود.
اما مابه‌التفاوت قیمت فروش و ارزش دفتری، در زمان فروش یا معاوضه دارایی‌های تجدید ارزیابی شده، بدون اعمال تجدید ارزیابی در محاسبه درآمد مشمول مالیات منظور می‌شود.

سخن آخر

بسیاری از کارشناسان معتقدند شرکت‌هایی که از تجدید ارزیابی استفاده می‌کنند اکثرا مشکلات زیادی در فرآیندهای عملیاتی خود دارند، پیش‌بینی چنین شرکت‌هایی این است که بتوانند پس از خروج از مشمولین ماده ۴١، زیان خود را به صفر برسانند یا به سوددهی برسند، اما عموما به دلیل مشکلات عملیاتی و ضعف در کسب سود عملیاتی در سال‌های آتی هم زیان ده می‌شوند و هم زیان‌های سنگین بسیاری را در صورت‌های مالی خود ثبت می‌کنند. به این ترتیب اگر بنگاه‌های اقتصادی برنامه‌ای  برای بهبود ساختارهای خود نداشته باشند افزایش سرمایه به جز ایجاد محدودیت در آینده چیزی برای آن‌ها نخواهد داشت.

به پایان مقاله تجدید ارزیابی دارایی‌ها رسیدیم، امیدواریم این مقاله مفید واقع شده باشد.

ممنون از همراهیتان.
مجموعه AccTrain  طی سالها تلاش  ارايه کننده انواع نرم افزارحسابداری موجود در بازار می باشد،.
مفتخریم پاسخ گوی نیاز شما باشیم .

جهت کسب اطلاعات بیشتراز حسابداری و نرم افزارهای حسابداری با ما همراه شوید.

مباحث مرتبط :

• با دفاتر حسابداری بیشتر آشنا شوید
• استارت آپ : چگونه استارت آپ خود را آغاز کنیم؟
• رشته حسابداری صنعتی در دانشگاه را بیشتر بشناسیم
• با دروس حسابداری مالی بیشتر آشنا شوید
• مالیات حق تمبر چیست و به چه اسنادی تعلق می‌گیرد؟
• حسابداری خدماتی چیست و چطور انجام می شود؟
• از حسابداری در اکسل چه می دانید؟
• سیر تا پیاز برند : چگونه برندسازی کنیم ؟!
• حسابداری تعهدی چیست و چطور باید انجام شود؟
• حسابداری تولیدی و همه آن چیزی که باید در مورد آن بدانید
• اندوخته قانونی : نحوه محاسبه اندوخته قانونی در حسابداری