باب سوم قانون مالیات‌های مستقیم (بخش اول)
همانطور که در محتوای باب اول و دوم قانون مالیات‌های مستقیم گفته شد قوانین مالیاتی در ایران به دو دسته تقسیم می‌شوند.
قانون مالیات‌های مستقیم و قانون مالیات‌های غیر مستقیم، قانون مالیات‌های مستقیم مربوط به آن بخش از مالیاتها که مستقیما از درآمد افراد و ثروت افراد می‌شود. قانون مالیات‌های مستقیم شامل پنج باب می‌باشد که هر کدام دارای فصل‌ها، بندها و تبصره‌هایی در مورد موضوعات مختلف می‌باشد. باب سوم قانون مالیات‌های مستقیم شامل 7 فصل و 80 ماده قانونی می‌باشد.
در این محتوا مواد قانونی 52 الی 92 (فصل اول،دوم وسوم) باب سوم قانون مالیات‌های مستقیم ، طبق موارد ذکر شده در سایت سازمان امور مالیاتی کشور به طور خلاصه جمع آوری شده است.
چند نکته جالب استخراج شده از قانون مالیات‌های مستقیم
- نرخ مالیات در کشور ایران نسبت به دیگر کشورهای جهان پایین‌تر است.
- مالیات متعلق به درآمد افراد حقیقی به صورت پایه‌های جدا گرفته می‌شود.
- طبق قانون مالیات‌های مستقیم، به بهره توزیعی سهام در سطح افراد حقیقی مالیاتی تعلق نمی‌گیرد.
- طبق ماده ٨۵ قانون مالیات‌های مستقیم، نرخ مالیاتی که به حقوق وارد می‌شود نسبت به دیگر مالیاتها مقدار کم‌تری دارد.
- باتوجه به ماده ١۴۵ قانون مالیات‌های مستقیم، به اوراق مشارکت و سود سپرده‌های بانکی مالیات تعلق نمی‌گیرد.
فصل اول_مالیات بر درآمد املاک
شامل مواد قانونی 52 الی 80
ماده 52
درآمد شخص حقیقی یا حقوقی ناشی از واگذاری حقوق خود نسبت به املاک واقع در ایران پس از کسر معافیت‌های مقرر در این قانون مشمول مالیات بر درآمد املاک می‌باشد.
ماده 53
درآمد مشمول مالیات املاکی که به اجاره واگذار می‌گردد عبارت است از کل مال‌الاجاره، اعم از نقدی و غیر نقدی، پس از کسر 25% بابت هزینه‌ها و استهلاکات و تعهدات مالک نسبت به مورد اجاره. درآمد مشمول مالیات در مورد اجاره دست اول املاک مورد وقف یا حبس بر اساس این ماده محاسبه خواهد شد. در رهن تصرف، راهن طبق مقررات این فصل مشمول مالیات خواهد بود.
هرگاه موجر مالک نباشد، درآمد مشمول مالیات وی عبارت است از مابه‌التفاوت اجاره دریافتی و پرداختی بابت ملک مورد اجاره.
ماده 54
درآمد اجاره بر اساس قرارداد اعم از رسمی یا عادی، مبنای تشخیص مالیات قرار می‌گیرد و در مواردی که قرارداد وجود نداشته باشد یا از ارائه آن خودداری گردد و یا مبلغ مندرج در آن کمتر از 80% ارقام مندرج در جدول املاک مشابه تعیین و اعلام شده توسط سازمان امور مالیاتی کشور باشد و نیز درمورد ماده 54 این قانون، میزان اجارهبها بر اساس جدول اجاره املاک مشابه تعیین خواهد شد.
ماده 54 مکرر
واحدهای مسکونی واقع در شهرهای با جمعیت بیش از یکصد هزار نفر که به استناد سامانه ملی املاک و اسکان کشور به‌عنوان واحد خالی شناسایی می‌شوند، از سال دوم به بعد مشمول مالیات معادل مالیات بر اجاره به شرح زیر خواهند شد:
- سال دوم_ معادل یک دوم مالیات متعلقه
- سال سوم_معادل مالیات متعلقه
- سال چهارم و به بعد- معادل 5/1 برابر مالیات متعلقه
ماده 55
هرگاه مالک خانه یا آپارتمان مسکونی، آن را به اجاره واگذار نماید و خود محل دیگری برای سکونت خویش اجاره نماید یا از خانه سازمانی که کارفرما در اختیار او می‌گذارد استفاده کند دراحتساب درآمد مشمول مالیات این فصل میزان مال‌الاجاره‌ای که به موجب سند رسمی یا قرارداد می‌پردازد یا توسط کارفرما از حقوق وی کسر و یا برای محاسبه مالیات حقوق تقویم می‌گردد از کل مال الاجاره دریافتی او کسر خواهد شد.
ماده 56 حذف شده است.
ماده 57
در مورد شخص حقیقی که هیچ گونه درآمدی ندارد تا میزان معافیت مالیاتی درآمد حقوق موضوع ماده 84 این قانون از درآمد مشمول مالیات سالانه مستغلات از مالیات معاف و مازاد طبق مقررات این فصل مشمول مالیات می‌باشد.
مشمولان این ماده باید اظهارنامه مخصوصی طبق نمونه‌ای که از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه خواهد شد به اداره امور مالیاتی محل وقوع ملک تسلیم و اعلام نمایند که هیچ گونه درآمد دیگری ندارند. اداره امور مالیاتی مربوط باید خلاصه مندرجات اظهارنامه مودی را به اداره امور مالیاتی محل سکونت مودی ارسال دارد و در صورتی‌که ثابت شود اظهارنامه مودی خلاف واقع است مالیات متعلق به اضافه یک برابر آن به عنوان جریمه وصول خواهد شد.
در اجرای حکم این ماده حقوق بازنشستگی و وظیفه دریافتی و جوایز و سود ناشی از سپرده‌های بانکی درآمد تلقی نخواهد شد.
ماده 58 حذف شده است.
ماده 59
نقل و انتقال قطعی املاک به مأخذ ارزش معاملاتی و به نرخ 5% و همچنین انتقال حق واگذاری محل، به مأخذ وجوه دریافتی مالک یا صاحب حق و به نرخ 2% در تاریخ انتقال از طرف مالکان عین یا صاحبان حق مشمول مالیات می‌باشد.
ماده60 حذف شده است.
ماده 61
در مواردی که انتقال ملک در دفاتر اسناد رسمی انجام نمی‌شود نیز ارزش معاملاتی ملک طبق مقررات این فصل در محاسبه مالیات ملاک عمل خواهد بود و به طور کلی برای املاکی که ارزش معاملاتی آنها تعیین نشده ارزش معاملاتی نزدیک‌ترین محل مشابه مناط اعتبار می‌باشد.
ماده 62 حذف شده است.
ماده 63
نقل و انتقال قطعی املاکی که به صورتی غیر از عقد بیع انجام می‌شود به استثنای نقل و انتقال بلاعوض که طبق مقررات مربوط، مشمول مالیات است مشمول مالیات نقل و انتقال قطعی املاک برابر مقررات این فصل خواهد بود و چنانچه عوضین، هر دو ملک باشند هریک از متعاملین به ترتیب فوق مالیات نقل و انتقال قطعی مربوط به ملک واگذاری خود را پرداخت خواهند نمود.
ماده 64
تعیین ارزش معاملاتی املاک بر عهده کمیسیون تقویم املاک می باشد.
کمیسیون مزبور موظف است ارزش معاملاتی موضوع این قانون را در سال اول معادل 2% میانگین قیمت‌های روز منطقه با لحاظ ملاک‌های زیر تعیین کند. این شاخص هر سال به میزان دو واحد درصد افزایش مییابد تا زمانی که ارزش معاملاتی هر منطقه به 20% میانگین قیمت‌های روز املاک برسد.
ماده 65
نقل و انتقال قطعی املاک که در اجرای قوانین و مقررات اصلاحات ارضی به عمل آمده و یا خواهد آمد و واحدهای مسکونی از طرف شرکت‌های تعاونی مسکن به اعضای آنها مشمول مالیات موضوع این فصل نخواهد بود.
ماده 66
در صورتی که انتقال گیرنده دولت یا شهرداری‌ها یا موسسات وابسته به آنها بوده و همچنین در مواردی که ملک به وسیله اجرای ثبت و یا سایر ادارات دولتی به قائم مقامی مالک انتقال داده می‌شود چنانچه بهای مذکور در سند کمتر از ارزش معاملاتی باشد در محاسبه مالیات موضوع ماده 59 این قانون بهای مذکور در سند به جای ارزش معاملاتی هنگام انتقال حسب مورد ملاک عمل قرار خواهد گرفت.
ماده 67
فسخ معاملات قطعی املاک براساس حکم مراجع قضایی به طور کلی و اقاله یا فسخ معاملات قطعی املاک در سایر موارد تا شش ماه بعد از انجام معامله به‌عنوان معامله جدید مشمول مالیات موضوع این فصل نخواهد بود.
ماده 68
املاکی که در اجرای ماده 34 اصلاحی قانون ثبت اسناد و املاک مصوب مرداد ماه 1320 و اصلاحات بعدی آن به دولت تملیک می‌شود از پرداخت مالیات نقل و انتقال قطعی معاف است.
ماده 69
اولین انتقال قطعی واحدهای مسکونی ارزان و متوسط قیمت که ظرف مدت ده سال از تاریخ تصویب این قانون مطابق ضوابط و قیمت‌هایی که وزارتخانه‌های مسکن و شهرسازی و امور اقتصادی و دارایی تعیین می‌نمایند احداث و حداکثر درمدت یک سال از تاریخ انقضای مهلت اجرای برنامه احداث که حسب مورد توسط وزارت مسکن و شهرسازی یا شهرداری محل تعیین می‌شود منتقل گردد، از پرداخت مالیات بر نقل و انتقال قطعی املاک معاف می‌باشد.
ماده 70
هرگونه مال یا وجوهی که از طرف وزارتخانه‌ها و موسسات و شرکت‌های دولتی یا شهرداری‌ها بابت عین یا حقوق راجع به املاک و اراضی برای ایجاد و یا توسعه مناطق نظامی یا مرافق عامه از قبیل توسعه یا احداث جاده، راه‌آهن، خیابان، معابر، لوله‌کشی آب و نفت و گاز، حفر نهر و نظایر آنها به مالک یا صاحب حق تعلق می‌گیرد یا به حساب وی به ودیعه گذاشته می‌شود از مالیات نقل و انتقال موضوع این فصل معاف خواهد بود.
املاکی که طبق قوانین مربوطه در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده یا می‌رسد در صورت انتقال به سازمان میراث فرهنگی کشور نسبت به کل مالیات نقل و انتقال قطعی متعلق و در سایر موارد که مالکیت در دست اشخاص باقی می‌ماند نسبت به 50 درصد مالیات مربوط به درآمد موضوع فصل مالیات بر درآمد املاک از معافیت مالیاتی برخوردار خواهد شد.
همچنین هرگونه وجه یا مالی که از طرف اشخاص مذکور بابت تملک املاک یا حقوق واقع درمحدوده طرح های نوسازی، بهسازی و بازسازی محلات قدیمی و بافت‌های فرسوده شهرها به مالکین یا صاحبان حق تعلق می‌گیرد از پرداخت مالیات نقل و انتقال معاف است.
ماده 71
زمین‌هایی که از طریق اسناد عادی معامله گردیده است در موقع تنظیم سند رسمی به نام خریدار قیمت اعیانی احداث شده وسیله خریدار در محاسبه منظور نخواهد شد مشروط بر این که موضوع مورد تأیید مراجع ذیصلاح دولتی یا محاکم قضایی یا شهرداری محل که ملک در محدوده آن واقع است حسب مورد قرارگرفته باشد.
ماده 72
در مواردی که پس از پرداخت مالیات از طرف مودی، معامله انجام نشود اداره امور مالیاتی مربوط مکلف است بنا به درخواست مودی و تأیید دفتر اسناد رسمی مربوط، مبنی بر عدم ثبت معامله ظرف پانزده روز از تاریخ اعلام دفتر اسناد رسمی مالیات وصول شده متعلق به معامله انجام نشده را از محل وصولی جاری طبق مقررات این قانون مسترد دارد.
حکم این ماده در مورد استرداد مالیات‌های مربوط به حق واگذاری و درآمد اتفاقی نیزجاری خواهد بود.
ماده 73 حذف شده است.
ماده 74
در مورد املاک با عنوان دستدارمی یا عناوین دیگر که حسب عرف محل در تصرف شخصی است چنانچه متصرف تمامی حقوق خود نسبت به ملک را به دیگری منتقل نماید انتقال مزبور مشمول مالیات نقل و انتقال قطعی املاک برابر مقررات این فصل می‌باشد. همچنین در مورد درآمد حاصل از واگذاری سایر حقوق مربوط به این نوع املاک متصرف از نظر مالیاتی مانند مالک حسب مورد مشمول مالیات مربوط خواهد بود و در موارد فوق تاریخ تصرف تاریخ تملک متصرف
محسوب می‌گردد.
ماده 75
از نظر مالیاتی، مستأجرین املاک اوقافی اعم از این که اعیان مستحدثه در آن داشته یا نداشته باشند نسبت به عرصه مشمول مقررات این فصل خواهند بود.
ماده 76
در مواردی که نقل و انتقال موضوع ماده 52 این قانون حسب مورد مشمول مواد 59 یا 77 باشد، وجه دیگری بابت مالیات بر درآمد نقل و انتقال مزبور مطالبه نخواهد شد.
ماده 77
درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی ناشی از ساخت و فروش هر نوع ساختمان حسب مورد مشمول مقررات مالیات بر درآمد موضوع فصول چهارم و پنجم باب سوم این قانون خواهد بود.
ماده 78
در مورد واگذاری هریک از حقوق مذکور درماده 52 این قانون از طرف مالک عین، غیر از مواردی که ضمن مواد 53 تا 77 این قانون ذکر شده است دریافتی مالک به نرخ های مذکور در ماده 59 مأخذ محاسبة مالیات قرار خواهد گرفت.
ماده 79 حذف شده است.
ماده 80
مودیان موضوع این فصل مکلف اند اظهارنامه مالیاتی خود را روی نمونه‌ای که از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه و در دسترس آنها قرار می‌گیرد تنظیم و در مورد حق واگذاری محل و نیز مودیان موضوع ماده 74 این قانون تا سی روز پس از انجام معامله و در سایر موارد تا آخر تیرماه سال بعد به انضمام مدارک مربوط به اداره امور مالیاتی محل وقوع ملک تسلیم و مالیات متعلق را طبق مقررات پرداخت نمایند.
فصل دوم_مالیات بر کشاورزی
ماده 81
درآمد حاصل از کلیه فعالیت‌های کشاورزی، دامپروری، دامداری، پرورش ماهی و زنبور عسل و پرورش طیور، صیادی و ماهیگیری، نوغان داری، احیای مراتع و جنگلها، باغات اشجار از هر قبیل و نخیلات از پرداخت مالیات معاف می‌باشد.
فصل سوم_مواد قانونی 82 الی 92
ماده 82
درآمدی که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگر اعم از حقیقی یا حقوقی، در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال در ایران برحسب مدت یا کار انجام یافته به طور نقد یا غیرنقد تحصیل می‌کند مشمول مالیات بر درآمد حقوق است.
ماده 83
درآمد مشمول مالیات حقوق عبارت است از حقوق مقرری یا مزد، یا حقوق اصلی و مزایای مربوط به شغل اعم از مستمر و یا غیر مستمر قبل از وضع کسور و پس از کسر معافیت های مقرر در این قانون.
ماده 84
میزان معافیت مالیات بر درآمد سالانه مشمول مالیات حقوق از یک یا چند منبع، هرساله در قانون بودجه سنواتی مشخص می‌شود.
ماده 85
نرخ مالیات بر درآمد حقوق کارکنان دولتی و غیردولتی مازاد بر مبلغ مذکور در ماده 84 این قانون و تا هفت برابر آن مشمول مالیات سالانه 10% و نسبت به مازاد آن 20% است.
ماده 86
پرداخت کنندگان حقوق هنگام هر پرداخت یا تخصیص آن مکلف اند مالیات متعلق را طبق مقررات ماده 85 این قانون محاسبه و کسر و تا پایان ماه بعد ضمن تسلیم فهرست متضمن، نام و نشانی دریافت‌کنندگان حقوق و میزان آن به اداره امور مالیاتی محل پرداخت و در ماه‌های بعد فقط تغییرات را صورت دهند.
تبصره اصلاح‌شده ماده ٨۶ قانون مالیات‌های مستقیم چه می‌گوید؟
تبصره ماده ٨۶ قانون مالیات‌های مستقیم در سال ١٣٩۴ حذف و دو تبصره جدید به صورت زیر به این ماده افزوده شدند.
تبصره ١
درباره پرداخت‌هایی که از طرف غیر از پرداخت‌کننده اصلی حقوق، به اشخاص حقیقی پرداخت می‌شود، پرداخت‌کنندگان موظفند زمان پرداخت هر مالیات را با رعایت معافیت‌های مربوط به حقوق، با نرخ معوق ١٠ درصد محاسبه، کسر و نهایتا تا پایان ماه بعد با فهرست نام و آدرس دریافت‌کنندگان و میزان آن به اداره امور مالیاتی پرداخت کنند.
تصبره ٢
پرداخت‌هایی که توسط دانشگاه، مراکز آموزش عالی پژوهشی و فناوری دارای مجوز از شورای آموزش عالی وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به اشخاص حقیقی مانند کارکنان و افرادی به غیر از کارکنان، در قالب حق‌التدریس پرداخت می‌شود مشمول مالیات ١٠ درصد، و حق‌التدریس پژوهش و قراردادهای پژوهشی و تحقیقاتی مشمول مالیات مقطوع با نرخ ۵ درصد با رعایت احکام تبصره ١ خواهد بود.
ماده 87
اضافه پرداختی بابت مالیات بر درآمد حقوق، طبق مقررات این قانون مسترد خواهد شد.
مشروط بر این که بعد از انقضای تیرماه سال بعد تا آخر آن سال با درخواست کتبی حقوق بگیر از اداره امور مالیاتی محل سکونت مورد مطالبه قرارگیرد. اداره امور مالیاتی مذکور موظف است ظرف سه ماه از تاریخ تسلیم درخواست رسیدگی‌های لازم را معمول و در صورت احراز اضافه پرداختی و نداشتن بدهی قطعی دیگر در آن اداره امور مالیاتی نسبت به استرداد اضافه پرداختی از محل وصولی‌های جاری اقدام کند.
در صورتی که درخواست‌کننده بدهی قطعی مالیاتی داشته باشد اضافه پرداختی به حساب بدهی مزبور منظور و مازاد مسترد خواهد شد.
ماده 88
در مواردی که از اشخاص مقیم خارج که در ایران شعبه یا نمایندگی ندارند حقوق دریافت شود دریافت‌کنندگان حقوق مکلف اند تا پایان ماه بعد از تاریخ دریافت حقوق، مالیات متعلق را طبق مقررات این فصل به اداره امور مالیاتی محل سکونت خود پرداخت و تا آخر تیر ماه سال بعد اظهارنامه مالیاتی مربوط به حقوق دریافتی خود را به اداره امور مالیاتی مزبور تسلیم نمایند.
ماده 89
صدور پروانه خروج از کشور یا تمدید پروانه اقامت و یا اشتغال برای اتباع خارجه، به استثنای کسانی که طبق مقررات این قانون از پرداخت مالیات معاف می‌باشند، موکول به ارائه مفاصا حساب مالیاتی یا تعهد کتبی کارفرمای اشخاص حقوقی ایرانی طرف قرارداد با کارفرمای اتباع خارجی یا اشخاص حقوقی ثالث ایرانی است.
ماده 90
در مواردی که پرداخت کنندگان حقوق، مالیات متعلق را در موعد مقرر نپردازند یا کمتر از میزان واقعی پرداخت نمایند، اداره امور مالیاتی ذی صلاح مکلف است مالیات متعلق را به انضمام جرایم موضوع این قانون محاسبه و از پرداخت کنندگان حقوق که در حکم مودی می‌باشند به موجب برگ تشخیص با رعایت مهلت مقرر درماده 157 این قانون مطالبه کند.
حکم این ماده نسبت به مشمولان ماده 88 این قانون نیز جاری خواهد بود.
ماده 91
درآمدهای حقوق به شرح ذکر شده در این ماده از پرداخت مالیات معاف هستند.
روسا و اعضای مأموریت‌های سیاسی خارجی در ایران و روسا و اعضای هیأت‌های نمایندگی فوق‌العاده دولت خارجی نسبت به درآمد حقوق دریافتی از دولت متبوع خود، حقوق بازنشستگی و وظیفه و مستمری و پایان خدمت، هزینه سفر و مسافرت مربوط به شغل، عیدی سالانه یا پاداش آخر سال و …
ماده 92
50% مالیات حقوق کارکنان شاغل در مناطق کمتر توسعه یافته طبق فهرست سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور بخشوده می‌شود.
به پایان مواد قانونی بخش اول_ باب سوم قانون مالیات‌های مستقیم رسیدیم، امیدواریم این مقاله مفید واقع شده باشد.
جهت مطالعه باب‌های دیگر قانون مالیات‌های مستقیم بر لینک زیر کلیک کنید:
به پایان مقاله مالیات‌های مستقیم رسیدیم، امیدواریم این مقاله مفید واقع شده باشد.
ممنون از همراهیتان.
مجموعه AccTrain طی سالها تلاش ارايه کننده انواع نرم افزارحسابداری موجود در بازار می باشد،.
مفتخریم پاسخ گوی نیاز شما باشیم .
جهت کسب اطلاعات بیشتراز حسابداری و نرم افزارهای حسابداری با ما همراه شوید.
مباحث مرتبط :
- باب اول و دوم قانون مالیات‌های مستقیم
- قوانین حسابداری ، حسابداران بدانند!
- حسابداری مالی
- حسابداری نقدی و تعهدی
- حسابداری آنلاین : نرم افزارهای آنلاین
- انواع نرم افزار حسابداری و کاربردهای آنها
- نرم افزار حسابداری: نحوه انتخاب بهترین
- عرصه ای که نرم افزار حسابداری می تواند تفاوت ایجاد کند.
- بهترین نرم افزار حسابداری ایران و دنیا
- کدینگ حسابداری چیست؟
