اندوخته قانونی : نحوه محاسبه اندوخته قانونی در حسابداری

اندوخته قانونی ، سرمایه احتیاطی شرکت شما است.
به بیان ساده، اگر شرکت در آینده دچار بحران‌های نقدی شود یا سال مالی خوبی را سپری نکند، از نرخ ذخیره قانونی استفاده می‌کند.
مبلغ نرخ ذخیره قانونی بر اساس سود سال جاری محاسبه می‌شود و ۵ درصد در نظر گرفته می‌شود.

اندوخته قانونی در واقع از حقوق صاحبان سهام است.
حقوق صاحبان سهام نوعی از مالکیت در دارایی‌های شرکت است و نشان‌دهنده این است که مالکیت صاحبان کسب و کارها چقدر است. اگر شرکتی منحل شود حقوق صاحبان سهام پس از کسر بدهی‌ها، از دارایی‌های باقی مانده و بر اساس میزان سهم هریک به آن‌ها تعلق می‌گیرد.
حقوق صاحبان سهام شامل سرمایه قانونی، افزایش سرمایه، صرف سهام، اندوخته قانونی، سایر اندوخته‌ها، سود و زیان انباشته، سهام خزانه و مازاد تجدید ارزیابی موجودی‌ها می‌باشد. تلاش بر این است پس از تعریف مفهوم ذخیره قانونی به بررسی تمام موارد پیرامون آن بپردازیم.
با ماه همراه باشید.
در این محتوا قبل از پرداختن به تعریف و بررسی اندوخته قانونی، بهتر است بدانیم که اندوخته چیست و حساب اندوخته در حسابداری به چه انواع مختلفی قابل تقسیم است.

اندوخته چیست؟

اندوخته بخشی از سود خالص هر شرکت یا بنگاه اقتصادی است که به دلیل الزامات قانونی، تصمیمات هیات مدیره یا مجامع عمومی شرکت‌ها، برنامه‌های توسعه و… کنار گذاشته می‌شود. وقتی سود خالص کنار گذاشته شود عملا سود قابل تقسیم کمتری بین سهامداران تقسیم می‌شود و جلوی خروج سرمایه از شرکت گرفته می‌شود.
همچنین باعث می‌شود طلبکاران اطمینان بیشتری به وصول مطالبات خود داشته باشند.

انواع اندوخته در شرکت‌ها

اندوخته‌ها به طور کلی به دو دسته اجباری و اختیاری قابل تقسیم هستند.

• اندوخته اجباری
  اندوخته اجباری باید باتوجه به الزامات قانونی در نظر گرفته شود و عدم رعایت آن غیر قانونی است.
• اندوخته اختیاری
  اندوخته‌های اختیاری، اندوخته‌هایی هستند که الزامی برای در نظر گرفتن آن‌ها وجود ندارد و افراد با توجه به تصمیمات شخصی خود می‌توانند آن‌ها را در نظر بگیرند و عدم موضوع آنان به معنای بی قانونی نیست.
• اندوخته قانونی
  همانطور که از نام آن مشخص است دارای الزام قانونی است و برای تقویت بنیه مالی موسسه و تامین مالی آن در زمان‌های خاصی در نظر گفته شده است.
• اندوخته احتیاطی سرمایه‌ای
  این اندوخته برای مصارف عمومی و احتیاطی است و بیشتر تحت عنوان پشتوانه‌ای برای بازپرداخت تعهدات به اشخاص ثالث می‌باشد.
• اندوخته توسعه و تکمیل
  این اندوخته برای پیشبرد اهداف شرکت می‌باشد و در دسته اندوخته‌های اختیاری قرار دارد، البته مهم‌ترین اندوخته اختیاری است که اگر دارای مجوز از وزارت صنایع باشد از پرداخت مالیات معاف است.
• اندوخته سرمایه‌گذاری
  اندوخته‌‌ای است که برای کمک به مدیریت به منظور سرمایه‌گذاری در سایر شرکت‌ها و بانک‌ها و موسسات دیگر در نظر گرفته می‌شود.
• اندوخته سهام خزانه
  این اندوخته برای جمع‌آوری و خرید سهام شرکت در بازار و کم کردن سهامدارن جزء یا برخی از سهامداران در نظر گرفته می‌شود.
• اندوخته تامین مالی
  اندوخته‌های است که با آورده شرکا برای کمک به نگهداشت نقدینگی شرکت در نظر گرفته می‌شود.
• اندوخته بازسازی کارخانه
  به منظور به روز کردن کارخانجات و تجهیز آنان به ماشین‌آلات جدید و مدرن برای تولید کالاهای بهتر و باکیفیت‌تر، شرکت‌ها باید باید به فکر تجهیزات مدرن به عنوان یک استراتژی قابل اهمیت باشند.

اندوخته قانونی چیست؟

ماده ١۴٠ لایحه اصلاحی قانون تجارت که مبنای تکلیف اندوخته می‌باشد.
هیئت مدیرعامل مکلف است تا هرسال، یک بیستم از سود خالص شرکت را به عنوان اندوخته قانونی موضوع نماید.

وقتی که این اندوخته به یک دهم سرمایه شرکت رسید دیگر نیازی اجباری به موضوع کردن آن نیست و در صورتی که سرمایه شرکت افزایش پیدا کند، تا زمانی که اندوخته قانونی به یک دهم سرمایه تبدیل شود، کسر یک بیستم مذکور ادامه خواهد داشت. پس به زبان ساده‌تر، اندوخته قانونی شامل یک بیستم یا ۵ درصد از سود شرکت است که بنگاه‌های اقتصادی طبق قانون موظف به کنار گذاشتن آن هستند.

کسر این مبلغ تا زمانی که مقدار ذخیره قانونی به یک دهم سرمایه شرکت برسد ادامه خواهد داشت و پس از آن کسر این مبلغ اختیاری است و لزوم قانونی نخواهد داشت. پس از تعریف ذخیره قانونی ممکن است سوال برایتان پیش بیاید که منظور از سود خالص شرکت چیست و نحوه محاسبه آن چگونه است.

سود خالص چیست؟

سود خالص یک شرکت شامل درآمدهایی است که پس از کسر هزینه‌های عملیاتی، مالی و مالیاتی باقی می‌ماند.
این سود می‌تواند مثبت یا منفی باشد که اگر منفی باشد به آن زیان خالص گفته می‌شود. توجه داشته باشید که سود و زیان خالص یکی از ملاک‌های مهم برای شناسایی بنگاه‌های سودده می‌باشد. عایدی شرکت پس از کسر هزینه‌ کالاهای فروخته شده نشان‌دهنده سود واقعی بنگاه اقتصادی نیست، بلکه این مقدار سود ناخالص را نشان می‌دهد، سود خالص پس از کسر هزینه‌های مختلفی مثل هزینه‌های مربوط به استهلاک، بهره و همچنین مالیات متعلقه محاسبه می‌شود.

تفاوت اندوخته قانونی و ذخیره حسابداری

بسیاری از افراد ممکن است ذخیره قانونی را با ذخیره اشتباه بگیرند و آن دو را یکی بدانند اما اینطور نیست.

• ذخیره چیست؟

ذخیره در واقع یک مخزن از هزینه‌های تحقق یافته پرداخت نشده، در زمان گذشته است که دارای سقف مشخصی هم نیست و سهامداران شرکت هم در تعیین میزان آن دخالتی ندارند.

• کاربرد اصطلاح اندوخته و ذخیره

این دو اصطلاح ممکن است در بسیاری از موارد بجای یکدیگر مورد استفاده قرار بگیرند اما باید توجه داشته باشید که اندوخته در مواقعی که صحبت از تخصیص و محدودیت در سود انباشته بر اساس پیشنهاد هیات مدیره و تصویب مجمع عمومی یا به موجب رعایت مفاد قراردادها یا الزامات قانونی انجام شده باشد استفاده می‌شود. همچین برای حساب‌های دارایی‌ها که نشان‌دهنده کاهش شناسایی شده در بهای تمام شده برخی اقلام دارایی مثل ذخیره مطالبات مشکوک الوصول، ذخیره کاهش ارزش موجودی‌ها و سرمایه گذاری ها از اصطلاح ذخیره استفاده می‌شود.

درمورد اندوخته قانونی به نکات زیر توجه داشته باشید:

1. قانون‌گذار اختیار افزایش سرمایه را به شرکت‌ها داده است اما با توجه به قوانین باید بدانید که امکان انتقال اندوخته قانونی به سرمایه امکان پذیر نیست و ممنوع می‌باشد.
2. اگر شرکت سهامی باتوجه به قانون از این اختیار استفاده کند باید باتوجه به ماده ١٠۶ این تغییر را به اداره‌ی ثبت شرکت‌ها اطلاع دهد و باید به تناسب با این افزایش سرمایه، به ذخیره ۵ درصد سود خالص سالیانه خود ادامه دهد تا به ١٠  درصد از سرمایه جدید برسد.
3. در شرایطی که شرکت دارای زیان انباشته باشد، تنها رقم سود خالص سال جاری نباید مبنای محاسبه اندوخته قانونی قرار بگیرد بلکه باید جمع زیان سنواتی از رقم سود خالص سال جاری کسر شده و یک بیستم مازاد محاسبه، و به عنوان اندوخته قانونی در نظر گرفته شود.

نحوه محاسبه اندوخته قانونی

اگر سود را ٢٠٠.٠٠٠.٠٠٠ ریال در نظر بگیریم و میزان اندوخته قانونی معادل ۵ درصد سود خالص و اندوخته احتیاطی نیز ١٠ درصد سود خالص در نظر گرفته شو.

ثبت اندوخته قانونی به صورت زیر خواهد بود.

سود یا زیان انباشته  ٣٠.٠٠٠.٠٠٠

اندوخته قانونی        ١٠.٠٠٠.٠٠٠

اندوخته احتیاطی     ٢٠.٠٠٠.٠٠٠

سخن پایانی

توجه داشته باشید که اندوخته قانونی از موارد لازم و ضروری برای یک شرکت است و مانند یک بیمه برای آن عمل می‌کند، زیرا اگر زیانی غیرمنتظره به شرکت تحمیل شود می‌توان از آن استفاده کرد. همچنین جالب است بدانید که در کشورهای اروپایی نیز به اندوخته قانونی به عنوان آن یک سرمایه احتیاطی اهمیت خاصی می‌دهند و آن را به بخش‌های مختلفی تقسیم می‌کنند.

به پایان مقاله اندوخته قانونی رسیدیم، امیدواریم این مقاله مفید واقع شده باشد.

ممنون از همراهیتان.
مجموعه AccTrain  طی سالها تلاش  ارايه کننده انواع نرم افزارحسابداری موجود در بازار می باشد،.
مفتخریم پاسخ گوی نیاز شما باشیم .

جهت کسب اطلاعات بیشتراز حسابداری و نرم افزارهای حسابداری با ما همراه شوید.

مباحث مرتبط :

• ثبت سند حسابداری و همه آن چیزی که باید در مورد آن بدانید.
• همه آن چیزی که باید در مورد حسابداری اموال بدانید
• مفروضات حسابداری ، یکی از مهم‌ترین مباحث علم حسابداری
• صورت جریان وجوه نقد چیست؟ انواع و روش‌های تهیه آن کدام است؟
• حسابداری بانکی ، نکات مهم و نرم افزارهای مربوطه
• آموزش نرم افزار سپیدار برای حسابداری دقیق تر
• کد اقتصادی چیست؟ چه کاربردی دارد؟ مراحل ثبت نام و دریافت کد اقتصادی
• نرم افزار حسابداری آسان برای چه کسانی مناسب است؟
• از اعتبار اسنادی چه می‌دانید؟ آیا انواع آن را می شناسید؟
• بیمه سرمایه‌گذاری: ضمانت آرامش آینده شما!
• همه آن چیزی که باید در مورد فاکتور رسمی بدانید