استرداد مالیات بر ارزش افزوده

مالیات بر ارزش افزوده یکی از انواع مالیاتهای رایج در ایران است. که قوانین خاص خود را داراست.
امروزه مالیات بر ارزش افزوده و نحوه استرداد آن از جمله مباحث و دغدغه های همیشگی شرکتها است.
مدیران شرکتها و موسسات از حسابداران و مدیران مالی انتظار دارند اطلاعات کاملی در این راستا در اختیارشان قرار دهند.
در مقاله پیش رو تلاش کردیم پیرامون استرداد مالیات بر ارزش افزوده اطلاعات دقیقی در اختیار مخاطبان قرار دهیم.
در ابتدا لازم میدانم توضیحاتی در رابطه با ارزش افزوده و مالیات بر ارزش افزوده ارائه شود.

ارزش افزوده چیست؟

میتوان گفت ارزش افزوده اختلاف بین بهای کالا و خدمت فروش رفته با بهای کالا و خدمت خریداری شده است.
در تولید کالاها و خدمات مراحل مختلفی طی میشود. برای این موضوع تولیدی مبلمان را در نظر میگیریم.

مثلا در تولید یک دست مبل ابتدا چوب مورد نیاز توسط تولید کننده چوب(چوب بری) تولید میشود.
چسب چوب و میخ برای تولید مبل توسط تولید کننده دیگر تولید میشود.
پارچه؛ نخ؛ ابر؛رنگ و سایر ملزومات یک دست مبلمان هم توسط تولید کننده های دیگر تولید خواهد شد.
صاحب کارگاه تولیدی مبلمان؛ هر یک از آنها را خریداری و در نهایت محصول مورد نظر خود را تولید میکند.

با خرید هر یک از اقلام فوق در چرخه تولید؛ قیمت مبلمان در هریک از مراحل بالا افزایش می باید.
در مثال بالا افزوده شدن ارزش مبلمان در مراحل مختلف تولید را به بیان ساده ارزش افزوده می گویند.
قبلا در مقاله “ارزش افزوده اقتصادی: بررسی و روشهای محاسبه آن” در ارتباط با ارزش افزوده صحبت کرده ایم پیشنهاد می کنیم آن را مطالعه کنید.

مالیات بر ارزش افزوده چیست؟!

مالیات بر ارزش افزوده (VAT) نوعی مالیات عام محسوب میشود و بر همه کالاها و خدمات اعمال میشود.
سازمان امور مالیاتی بنا به دلایلی برخی کالاها و خدمات را از شمول مالیات بر ارزش افزوده معاف نموده است.

مالیات بر ارزش افزوده مالیاتی است که فروشنده هنگام فروش کالا و خدمات از خریدار دریافت میکند.
بر اساس قانون، فروشنده باید در دوره زمانی مشخص مالیات بر ارزش افزوده دریافتی را به دولت پرداخت نماید.

استرداد مالیات بر ارزش افزوده

در موارد بسیاری مبلغ پرداختی ارزش افزوده شرکتها از مبلغ دریافتی آنها بابت ارزش افزوده تجاوز می نماید.
مطابق قوانین مالیات بر ارزش افزوده؛ سازمان مالیاتی در صورت درخواست مودی موظف به عودت مابه التفاوت وجوه فوق می باشد.
همچنین مودی می تواند درخواست انتقال اضافه پرداختی مالیات ارزش افزوده به دوره بعدی داشته باشند.
عودت مابه التفاوت ارزش افزوده دریافتی و پرداختی توسط سازمان امور مالیاتی را استرداد مالیات بر ارزش افزوده می نامند.

استرداد چیست؟

برای استرداد در لغت معانی مختلفی وجود دارد.ازجمله آنها میتوان به پس دادن؛ باز پس گیری و تحویل دهی اشاره نمود.

استرداد در لغت

استرداد در فرهنگ معین به معنای پس گرفتن و در فرهنگ فارسی عمید به معنای پس گرفتن و پس دادن است.
در لغت نامه دهخدا نیز استرداد را به معنای بازگشت خواستن می داند.
refund نیز مترادف استرداد و به معنای پس پرداخت می باشد.

شرایط استرداد مالیات بر ارزش افزوده

مطابق مفاد ماده 17 قانون مالیات بر ارزش افزوده اضافه پرداخت این مالیات به مودیان مالیاتی مسترد میگردد.
ضوابط اجرايي و فرمهایی جهت استرداد ماليات و عوارض، براي مؤديان متقاضي استرداد تدوین گرديده اند.
شروط استرداد مالیات بر ارزش افزوده به شرح زیر می باشد:

1. مؤدي متقاضی استرداد بايد در نظام ماليات بر ارزش افزوده ثبت نام نموده باشد. (ماده18 قانون مالیات بر ارزش افزوده)
2. تمامی اسناد و مدارک استرداد و درخواستهای مربوطه باید متعلق به مؤدی و به نام او باشد.
3. مؤديان مالياتي متقاضي استرداد موظفند تمام اسناد و مدارك معاملات خود را ثبت و نگهداري نمایند.
4. در صورت درخواست سازمان امور مالياتي مودی موظف به ارائه مستندات معاملات می باشد.
5. اظهارنامه دوره مالياتي مربوطه باید توسط متقاضي استرداد مطابق مفاد ماده٢١ قانون ماليات بر ارزش افزوده تكميل و تسليم شده باشد.
6. درخواست استرداد منوط به وجود اضافه پرداختي (مازاد عوارض و مالیات پرداخت شده نسبت دريافتي) می باشد.
7. گزینه استرداد مندرج در اظهارنامه تکمیلی و تسليمی دوره مالياتي مربوطه باید انتخاب شود.
8. تکمیل فرم درخواست استرداد و تسلیم به امور مالیاتی حداكثر ظرف سي روز از انقضاي مهلت تسليم اظهارنامه باید انجام شود.

مستندات مورد نیاز استرداد مالیات بر ارزش افزوده

موديان مكلفند از یکی از روشهاي نگهداري حساب كه سازمان امور مالياتي كشور تعيين ميكند استفاده نمايند.
از جمله میتوان دفاتر، صورت حسابها و ساير فرمها، ماشينهاي صندوق و يا ساير وسايل و مدارك مذكور را نام برد.
مودی باید این مستندات را تا ده سال بعد از سال مالي مربوط نگهداري و در صورت لزوم به ماموران مالياتي ارائه دهد.
متقاضیان استرداد میتوانند از جمله شخصیتهای حقیقی و حقوقی ثبت نام شده در نظام مالیات بر ارزش افزوده باشند.
این اشخاص از نظر نوع و چگونگی فعالیت به دسته های مختلفی قابل تقسیم خواهند بود.
هر متقاضی استرداد بسته به نوع فعالیت موظف به ارائه مدارک و مستندات زیر جهت رسیدگی به سازمان مالیاتی می باشد.

1) مدارک وارد کنندگان

مدارک زیر را میتوان مهم ترین مدارك و مستندات لازم براي ارائه به اداره امور مالياتي در مورد واردات دانست.

1. تصوير برگ سبز گمرکی یا همان پروانه واردات
2. تصوير قبض پرداخت ماليات و عوارض ارزش افزوده در گمرك
3. صورتحسابهاي فروش طرف خارجی و فهرست كالا
4. تصوير بارنامه و بيمه نامه
5. تصوير مجوز وزارت صنايع و معادن و ديگر وزارتخانه هاي ذيربط حسب مورد

2) مدارک صادر کنندگان

صادر کنندگان بخش بزرگی از متقاضیان استرداد مالیات بر ارزش افزوده را تشکیل می دهند.
این به دلیل معافیت عدم شمول طرف حساب خارجی از مالیات بر ارزش افزوده و شمول معاملات داخلی است.
در زیر برخی از مدارک مورد نیاز صادر کنندگان در مورد استرداد ارزش افزوده ذکر شده است.

1. تصوير پروانه صادراتي یا اظهارنامه گمرکی
2. حواله خروج كالا از انبار مؤدي
3. برگ خروجي صادره توسط گمرك
4. صورتحسابهاي خريد كالاها جهت صادرات و تكميل فهرست خلاصه معاملات

3) مدارک سایر متقاضیان

بسیاری از مبادلات داخلی نیز منجر به اضافه پرداختی مالیات و عوارض ارزش افزوده برای یکی از طرفین خواهد شد.
در این صورت مودی متقاضی استرداد موظف به ارائه مدارک خواسته شده به سازمان امور مالیاتی می باشد.
این مدارک و مستندات عبارتند از:

1. صورتحسابهاي خريد و صورتحسابهاي فروش
2. فهرست خلاصه معاملات مربوط به خريد و فروش

رسیدگی استرداد مالیات بر ارزش افزوده

سازمان امور مالیاتی به استناد قوانین؛ اسناد و مدارک ابرازی مودی را جهت استرداد ارزش افزوده کنترل می نماید.
در صورت مطابقت مستندات ارائه شده توسط مودی با ضوابط؛ گزارش مربوطه تهیه و تنظیم میگردد.
این گزارش باید به تایید رئيس امور مالياتي حسابرسي و استرداد یا رئيس گروه حسابرسي و استرداد (حسب مورد) برسد.
سپس اعلاميه موقت استرداد ماليات و عوارض ارزش افزوده اضافه دريافتي صادر و بر اساس آن اقدام می گردد.

نحوه رسیدگی استرداد مالیات بر ارزش افزوده

متقاضيان استرداد حداکثر سي روز از تاريخ انقضاي مهلت تسليم اظهارنامه باید مدارک لازم را به اداره امور مالياتی تحویل نمايند.
در صورت عدم امکان ارائه اسناد در مهلت مقرر مؤديان می توانند با درخواست كتبي 15 روز بر مهلت 30 روزه خود بیافزایند.
این درخواست باید قبل از پايان مهلت سي روز اوليه به اداره امور مالیاتی مربوطه تحویل گردد.
در صورت عدم تهیه و ارائه اسناد و مدارك در مدت مذكور، درخواست استرداد كأن لم يكن تلقي می گردد.
اضافه پرداختي ابرازی مؤدي با رعايت مقررات به حساب ماليات و عوارض دوره بعد منظور خواهد شد.

1) نحوه رسیدگی وارد کنندگان

مؤديان واردكننده ماشين آلات و تجهيزات توليد نیز موظف به تکمیل و تسلیم اظهارنامه مربوطه می باشند.
در صورتی که مازاد اعتبار مالياتي داشته باشند جهت استرداد اقدام می شود.
ادارات امور مالياتي با رسیدگی مستندات ساير فعاليتهاي اقتصادي مودی بررسي و اقدام لازم را بعمل می آور ند.
نحوه رسیدگی مدارک و مستندات جهت استرداد اضافه پرداختی مالیات و عوارض ارزش افزوده وارد کنندگان به شرح زیر می باشد:

1. دریافت تصوير گواهي اخذ چك توسط سازمان امور مالياتي كشور
2. اخذ تصوير مجوز از وزارت صنايع در راستای معافيت حقوق ورودي تجهيزات و ماشین آلات توليد
3. رسیدگی اسناد ومستندات حسابداري نشان دهنده ثبت فعاليت های واردات ماشین آلات و تجهیزات مربوطه تا انتقال به سر فصل داراييهاي ثابت
4. کنترل حسابهاي سفارشات، پیش پرداختها، اعتبارات اسنادي، داراييهاي ثابت و …
5. رویت عيني ماشين آلات و همچنین تجهيزات خطوط توليد توسط نماینده سازمان امور مالیاتی
6. کنترل رعايت شرايط دستورالعمل های سازمان امور مالیاتی در خصوص صدور گواهي اخذ چك به نيابت از گمرك جمهوري اسلامي ايران
7. اظهارنظر مامور رسیدگی در مورد نصب و كاركرد ماشين آلات و تجهيزات در خطوط مربوطه توليد
8. رسیدگی سرفصل حسابهای مرتبط با چكهاي تسليمي به سازمان امور مالياتي در دفاتر قانوني
9. کنترل حسابهاي انتظامي، حسابهاي پرداختني، سایر حسابهای پرداختنی، اسناد پرداختني و …
10. بررسی اينكه كالاهاي توليدي توسط ماشين آلات مذكور كالاهاي معاف از ارزش افزوده نباشد.

نکته قابل توجه

اگر ماشين آلات و تجهیزات جهت توليد كالای معاف وارد شده باشند مالیات و عوارض قابل استرداد نمی باشند.
این مهم با توجه به مفاد تبصره هاي ۲ و ۳ ماده ۱۷ قانون ماليات بر ارزش افزوده قابل اجرایی می باشد.

2) نحوه رسیدگی صادر کنندگان و سایر مودیان

كنترل و رسيدگي اسناد و مدارك جهت استرداد مربوط به صادرات كالا و خدمات نیز فرآیند مشخصی دارد.
رسیدگی به اضافه پرداختي فعاليت های عادي در دوره مالياتي(حسب مورد) همانند رسیدگی صادرات می باشد.
نحوه این رسیدگی به شرح زیر است:

1. رسیدگی به صحت اطلاعات اظهارنامه و درخواست استرداد با مستندات ارائه شده از سوی مؤدي
2. بررسی میزان اعتبار مالياتي مودی
3. کنترل صحت اطلاعات مذکور در صورتحساب و مبالغ ماليات و عوارض ارزش افزوده دریافتی و پرداختی
4. بررسي صحت و راستی آزمایی مدارك مثبته اسناد خريد و هزينه ها
5. كنترل رعايت نمودن ضوابط صدور صورتحساب توسط مودی مالیاتی
6. کنترل مطابقت مدارك خريد خارجي و هزينه واردات با پروانه گمركي شامل فاكتور، بيمه، بارنامه و ….
7. مشاهده عینی دارايي ثابت خريداري شده و مطابقت با صورت حسابهاي خريد داخلي توسط
8. کنترل صورتحساب هاي صادره فروش و درآمد خدمات
9. رديابي ثبت صورتحساب ها در دفاتر قانونی پلمپ شده و تطبيق آن ها با مدارك و مستندات
10. رسیدگی و كنترل حساب برگشت از فروش و مطابقت آن با مدارك و مستندات كالاهاي مرجوعي
11. استعلام پروانه گمرکی و کنترل صحت خروج کالا در مورد صادرات کالا

سایر دانستنیهای استرداد مالیات بر ارزش افزوده

• مؤدي باید اطلاعات كالاي خريداري شده و وارداتي در پايان دوره را كه به فروش نرسيده اند، نگهداری کند.
• همچنین موظف است این اطلاعات رابه همراه مدارك مورد نياز استرداد به سازمان امور مالياتي تسلیم نمايد.
• کليه صورتحساب های خريد و فروش مؤديان بايد مطابق ماده ١٩ قانون ماليات بر ارزش افزوده صادر گردد.
• صورتحساب های خريد كالا كه مطابق با نمونه سازمان امور مالياتي نباشد قابل قبول نخواهد بود.
• اعتبار مالياتي صورتحساب های مذکور نیزقابل قبول نمی باشد و وجه مربوطه مسترد نمی گردد.
• اضافه دريافتي از مؤديان بابت ماليات ارزش افزوده حداکثر تا سه ماه از تاريخ درخواست مؤدي باید مسترد گردد.
• در غیر اینصورت مشمول خسارت به ميزان 2% ماهانه نسبت به مبالغ مورد استرداد و زمان تأخير میگردد.

جهت مطالعه تفاوت صورت معاملات فصلی با ارزش افزوده به مقاله “صورت معاملات فصلی چیست؟ چگونگی تهیه و ارسال گزارش” مراجعه کنید. (این مقاله 26 فروردین منتشر می شود)