دلیل نیاز به استانداردهای حسابداری و نحوه تهیه صورت های مالی
استانداردهای حسابداری قوانین و مقررات حاکم بر امور حسابداری است که در واقع مرز و حدود فعالیت حسابداران را به آنها نشان می‌دهد. استانداردهای حسابداری از پایه ای ترین و مهم ترین اصولی هستند که یادگیری و تسلط بر آن ها برای هر حسابداری ضروری می باشد.
استانداردها در کشور ما به دو دسته استانداردهای بین المللی و استانداردهای ملی قابل تقسیم هستند.
به صورتی کلی دو گروه بانک های و شرکت های بیمه‌ای بورسی باید استانداردهای حسابداری بین المللی را رعایت کنند.
هم چنین شرکت‌های بورسی با سرمایه بیشتر از ۱۰ هزار میلیارد هم ملزم به رعایت استانداردهای بین المللی می‌باشند. استانداردهای حسابداری شامل سه بخش است، بخش اول بخش شرح مسئله است که به تشریح و توصیف مشکلات رایج در حسابداری می‌پردازد. بخش دوم بخش مستدل است که به ارائه توضیح استدلالی و راه های مقابله با مشکلات به وجود آمده در حسابداری می‌پردازد.
بخش سوم بخش ارائه راهکار است که به ارائه راهکارهای مطلوب برای تصمیم‌گیری بهتر در جهت رفع مشکلات موجود در حسابداری می‌پردازد.
با یک مثال می‌توان دلیل نیاز به استانداردهای حسابداری را بیان کرد.
فرض کنید در بخش کشاورزی، دولت بخشی از هزینه‌های تبدیل آبیاری سنتی به آبیاری قطره‌ای را به کشاورزان پرداخت می‌کند.
در این حالت برخی معتقدند که این کمک دولت به عنوان کمک‌های بلاعوض باید در صورتهای مالی ثبت شود و فقط مربوط به این دوره است، بنابراین سود دوره بالا نمایش داده می‌شود. برخی نیز معتقدند که این مبلغ باید از بهای تمام شده ماشین آلات کسر گردد تا این کمک به تمام دوره‌هایی که از این دارایی استفاده می‌شود گسترش یابد.
این اختلافات، علت اصلی استفاده از استانداردهای حسابداری است تا با کمک آن اصول و روش ثابتی در اختیار حسابداران قرار بگیرد.
قبل از پرداختن به استانداردهای حسابداری بهتر است بدانیم که صورتهای مالی چیست؟
نتیجه و خلاصه عملیات‌های مالی در پایان هر دوره مالی تحت عنوان صورتهای مالی ارئه می‌شوند.
این اطلاعات در اختیار مصرف کنندگان از صورتهای مالی قرار می‌گیرند.
طبق استاندارد حسابداری شماره ۱ هدف از ارائه صورت‌های‌مالی به این صورت تعریف شده است:
ارائه اطلاعات تلخیص و طبقه بندی شده برای بررسی وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف پذیری مالی یک شرکت یا مؤسسه.
صورتهای مالی به دو دسته صورتهای مالی اساسی و یادداشت‌های توضیحی تقسیم بندی شده اند.
صورت های مالی اساسی :
- ترازنامه : نشان دهنده‌ی وضعیت مالی بنگاه اقتصادی است.
- صورت سود و زیان
- صورت سود و زیان جامع
- که صورت سود و زیان و صورت سود و زیان جامع عملکرد مالی بنگاه اقتصادی را مورد بررسی قرار می‌دهند.
- صورت جریان وجوه نقد که انعطاف پذیری مالی بنگاه‌ها را نشان می‌دهند.
یادداشت‌های توضیحی
هرگاه برای تهیه صورتهای مالی به توضیح بیشتری درمورد صورتهای مالی اساسی نیاز بود می‌توان آنها را در یادداشت‌های توضیحی ذکر کرد.
نحوه تهیه صورتهای مالی بر اساس استانداردهای حسابداری:
- صورت سود و زیان
- ترازنامه
صورت سود و زیان:
صورت سود یا زیان نشان دهنده‌ی سود یا زیان یک مؤسسه در یک دوره مالی می‌باشد.
صورت سود و زیان بایدحداقل حاوی اقلام اصلی زیر باشد:
- برنامه عملیاتی
- هزینه های عملیاتی
- سود و زیان عملیاتی
- هزینه‌های مالی
- سایر درآمدها و هزینه‌های غیر عملیاتی
- مالیات بر درآمد سود یا زیان
- فعالیت‌های عادی
- اقلام غیر مترقبه
- سهم اقلیت
- سود یا زیان خالص
ترازنامه:
ترازنامه باید شامل اقلام اصلی زیر باشد :
- دارایی‌های ثابت مشهود
- دارایی های نامحدود
- سرمایه‌گذاری‌ها
- موجودی مواد وکالا
- حساب‌ها و اسناد دریافتنی تجاری و سایر حساب‌های دریافتنی
- موجودی نقد
- حساب‌ها و اسناد پرداختتنی تجاری و سایر حساب‌های دریافتنی
- ذخیره مالیات
- ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان
- بدهی های بلند مدت
- سهم اقلیت
- سرمایه و اندوخته‌ها
علاه بر موارد ذکر شده ممکن است به موجب سایر استانداردهای حسابداری ارائه اقلام اصلی و فرعی دیگری الزامی باشد.
صورتهای مالی دارای محدودیت هستند!
شده تاریخی تهیه می‌شوند و این امر یکی از مهم‌ترین محدودیت‌های صورتهای مالی می‌باشد زیرا در این حالت نرخ تورم در نظر گرفته نمی‌شود.
همچنین تمام صورتهای مالی دارای یادداشت‌های توضیحی هستند که یکی از اجزای جدانشدنی صورتهای مالی بوده، دارای اهمیت بالایی هستند و مانند شرایط مندرج در قراردادهای رسمی محسوب می‌شوند که برای گزارشات سالانه عملکرد شرکت تهیه می‌شوند و به همین دلیل است که توصیه می‌شود در ابتدا یادداشت‌های توضیحی همراه آنان مطالعه شود و پس از آن صورتهای مالی مورد بررسی قرار بگیرد.
خلاصه ای از ملاحظات کلی ارائه مطلوب و رعایت استانداردهای حسابداری:
- هر واحد تجاری که صورتهای مالی آن طبق استانداردهای حسابداری تهیه و ارائه می‌شود باید این واقعیت را افشا کند، در صورت های مالی نباید ذکرکرد که این شرکت‌ها طبق استانداردهای حسابداری تهیه شده است مگر اینکه در تهیه صورتهای مزبور مواد تمام اقدامات من در استانداردهای مربوطه رعایت شده باشد.
- به کارگیری نامناسب استانداردهای حسابداری از طریق افشادر یادداشت های توضیحی جبران نمی شود.
- در موارد نادر ممکن است کاربرد الزامات یک استاندارد حسابداری ارائه صورتهای مالی گمراه کننده منجر شود، این امر تنها در مواردی روی می‌دهد که شیوه مقرر در استاندارد مورد نظر به وضوح نامناسب باشد.
رویه‌های حسابداری
مدیریت واحد تجاری باید بررسی های حسابداری را به گونه‌ای اعمال انتخاب کند که صورتهای مالی و تمام الزامات و استانداردهای حسابداری مربوط مطابقت داشته باشد و در صورت نبود استاندارد خاص مدیریت باید آنها را به گونه‌ای تعیین کند که:
- نیاز استفاده کنندگان از اطلاعات های مالی تامین شود.
- قابل اتکا باشد یعنی به گونه‌ای که بی طرفانه و عاری از تمایلات جانبدارانه باشد، محتاطانه باشد، منعکس کننده محتوای اقتصادی و حقوقی معاملات باشد و وضعیت مالی و عملکرد مالی و تجاری را صادقانه بیان کند.
تداوم فعالیت
- مدیریت در زمان تهیه صورتهای مالی باید توان ادامه فعالیت واحد تجاری را ارزیابی کند.
صورتهای مالی باید بر مبنای تداوم فعالیت تهیه شود مگر اینکه مدیریت قصد انحلال یا توقف عملیات واحد تجاری را داشته باشد، یا عملا ناچار به انجام این امر شود.
در مواردی که مدیریت از رویدادها و شرایطی آگاهی یابد ممکن است ابهام اساسی نسبت به توانایی و تداوم فعالیت واحد تجاری ایجاد کند، این ابهام باید افشا شود و چنانچه صورتهای مالی بر مبنای تداوم فعالیت تهیه نشود این واقعیت باید همراه با مبنای تهیه صورتهای مالی و اینکه چرا واحد تجاری فاقد تداوم فعالیت تلقی شده است افشا شود. - تداوم فعالیت به معنای ادامه فعالیت واحد تجاری در آینده قابل پیش بینی است، یعنی در تهیه و ارائه صورتهای مالی هیچ قصد یا الزامی به انحلال واحد تجاری و کاهش قابل توجه به حجم عملیات مورد فرض نمی شود.
مبنای تعهدی
- در مبنای تعهدی معاملات و سایر رویدادها در زمان وقوع آنها یعنی در زمان دریافت یا پرداخت وجه نقد شناسایی و اسناد و مدارک ثبت می‌شود و در صورت های مالی دوره های مربوط به انعکاس می‌یابد.
- بسیاری از هزینه‌ها بر مبنای رابطه مستقیم مخارج تحمل شده با درآمدهای تحصیل شده در صورت سود و زیان شناسایی می‌شود. (اصل تطابق هزینه و درآمد)
در هر صورت، کاربرد مفهوم تطابق، شناخت اقلامی را که در ترازنامه با تعریف دارایی‌ها و بدهی‌ها انطباق ندارد مجاز نمی‌شود.
اطلاعاتی که در صورت سود و زیان یا در یادداشت‌های توضیحی افشا می‌شود
هر واحد تجاری که هزینه های عملیاتی را برحسب کارکرد طبقه بندی کند باید اطلاعات اضافی را درباره ماهیت هزینه ها که شامل هزینه‌های استهلاک و پرسنلی هستند افشا کند.
از آنجا که اطلاعات مربوط به ماهیت هزینه‌ها در پیش بینی جریان‌های نقدی آتی مفید است چنانچه از روش طبقه بندی بر مبنای کار کرد هزینه‌ها استفاده شود، اقلام تشکیل دهنده هزینه‌ها بر حسب ماهیت افشا می‌شود.
مواردی از ساختار یادداشت‌های توضیحی
- تصریح اینکه صورتهای مالی بر اساس استانداردهای حسابداری تهیه شده است.
- رویه های حسابداری اعمال شده در خصوص معاملات و رویدادهای ما اهمیت.
- مواردی که افشای آنها طبق استانداردهای حسابداری انجام شده و در بخش دیگری از صورتهای مالی ارائه نشده.
- مواردی که در صورتهای مالی اساسی ارائه نشده است و افشای آن ها برای ارائه محصول ضرورت دارد.
افشای رویه های حسابداری
- مبنا یا مبانی اندازه گیری مورد استفاده در تهیه صورتهای مالی.
- کلیه رویه های حسابداری لازم برای درک مناسب صورتهای مالی.
- علاوه بر رویه های حسابداری خاص به کار رفته در تهیه صورتهای مالی، آگاهی از مبنا یا مبانی اندازه گیری مورد استفاده در این صورت ها برای استفاده کنندگان مهم است.
رویه های حسابداری که ممکن است واحد تجاری ارائه آنها را مدنظر قرار دهد شامل موارد زیر است و ممکن است بیشتر هم باشد:
- شناخت درآمد عملیاتی
- اصول تلفیق صورتهای مالی
- ترتیب واحدهای تجاری
- مشارکت های خاص
- دارایی‌های ثابت مشهود و دارایی‌های نامشهود
- احتساب مخارج تامین مالی و سایر مخارج به عنوان بهای تمام شده دارایی
- پیمان های بلند مدت
- سرمایه گذاری در املاک
- سرمایه‌گذاری‌ها
- اجاره‌ها
- مخارج تحقیق و توسعه
- موجودی کالا و مواد
چند نکته مهم در رابطه با صورتهای مالی
- صورتهای مالی به تنهایی نشان دهنده موفقیت یک بنگاه تجاری نیستند، اما با داشتن دانش تجزیه و تحلیل صحیح و درست آنان می‌توان از آنها برای اخذ تصمیمات مدیریتی و مالی استفاده کرد.
- صورتهای مالی باید به‌گونه‌ای تهیه شوند که نسبت به اطلاعات واقعی شرکت دارای اغراق و زیاده‌بینی نباشند و به این ترتیب است که همیشه در بخش دارایی‌ها به میزان حداقل ارزش آنان و گزارش مبالغ کمتر دارایی‌ها اقدام می‌شود، و برای هزینه‌ها مبلغ بیشتر و حداکثری در نظر گرفته می‌شود.
- همچنین اطلاعاتی که در صورتهای مالی درج می‌شود باید ساده و مختصر باشد تا از اهمیت آنان کاسته نشود و ارائه یا عدم ارائه هرکدام از آنان باعث تغییر در تصمیم‌گیری افراد شود.
به پایان مقاله استانداردهای حسابداری رسیدیم، امیدواریم این مقاله مفید واقع شده باشد.
ممنون از همراهیتان.
مجموعه AccTrain طی سالها تلاش ارايه کننده انواع نرم افزارحسابداری موجود در بازار می باشد،.
مفتخریم پاسخ گوی نیاز شما باشیم .
جهت کسب اطلاعات بیشتراز حسابداری و نرم افزارهای حسابداری با ما همراه شوید.
